Radyoaktiflik
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Belirli elementlerin kimi izotoplarının (radyoizotoplarının) çekirdeklerinin, alfa ya da beta parçacıkları, bazen bunların yanı sıra bir de gamma ışını salarak kendiliğinden parçalanması. Alfa bozunması ve beta bozunması, söz konusu atomun kimyasal özelliğinin de değişmesine neden olur, çünkü bu sırada atom sayısı değişir ve genellikle daha kararlı bir çekirdek meydana gelir. Radyoaktif parçalanma sırasında çekirdek içinde özgül enerji değişimleri de meydana gelir. Çekirdeğin bir alfa ya da beta parçacığı saldıktan sonra taşıdığı herhangi enerji fazlası, bir gamma ışını fotonu biçiminde yayılır. Çekirdek tarafından salınabilen bir başka parçacık da pozitron'dur. Bir radyoizotop, metastabil seviyeden daha düşük bir enerji seviyesine inerken yalnızca gamma ışını yayılır. Bir radyoizotop aynı çekirdeğin iki değişik enerji seviyesine parçalanabilir. Bu durumda nükleer izomerler oluşmuş olur. Doğada bulunan radyoizotopların parçalanması "doğal radyoaktiflik" olarak bilinir. Çekirdeklerin yüksek enerjili parçacıkları, protonlar, nötronlar, döteronlar, karbon atomları vb. ile bombardımana tabi tutulmasıyla "yapay radyoizotoplar" elde edilir. Bunlar da doğal izotoplar gibi radyoaktif parçalanmaya uğrarlar. Atom sayısı uranyumunkinden büyük olan birçok radyoizotop elde edilebilmiştir. Bunlar "uranötesi elementler" adıyla anılır ve kararlı ağır atomların 1,5x10-8 saniye ile 1,4 x 1010 bombardımana tutulmasıyla üretilir. Gerek doğal, gerekse yapay radyoizotopların aktifliği zamanla üstel olarak azalır. Yarılanma süreleri 1,5x10-8 saniye ile 1,4x1010 yıl arasında değişir. Belli sürede bozunan atomların oranı gerçekte sabit değildir. Radyoaktif bozunma istatistiksel bir olgudur ve yarılanma süresi, çok sayıda parçalanmanın ortalama değeridir.
