Cemal Gürsel (1895 Erzurum - 1966 Ankara)
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi

General, Türkiye Cumhuriyeti'nin dördüncü cumhurbaşkanı. Ordu İlkokulu'nu ve Erzincan Askerî Ortaokulu'nu bitirdikten sonra Kuleli Askerî Lisesi'ne giren Gürsel, I. Dünya Savaşı başlayınca Çanakkale Cephesi'ne gönderildi. Suriye Cephesi'nde bulundu. Kurtuluş Savaşı'ndan sonra, bir yıl Harp Okulu'nda öğrenimini tamamladı. 1926'da Harp Akademisi'ne girerek, 1929'da kurmay yüzbaşı oldu. 1953'te general olan ve 1957'de orgeneralliğe yükselen Gürsel, 1958 yılında Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na atandı. Görevinin ikinci yılında, o günkü siyasal ortamı eleştiren 12 maddelik bir mektubu millî savunma bakanlığına göndermesi nedeniyle zorunlu izinle görevinden alındı (3 Mayıs 1960). 27 Mayıs 1960 Hareketi'ni gerçekleştiren subaylar, Cemal Gürsel'i Millî Birlik Komitesi'nin başına getirdiler. 1961 seçimlerine kadar Millî Birlik iktidarının devlet ve hükümet başkanlığını yapan Gürsel, bu süre içinde Temsilciler Meclisi ve Kurucu Meclis'in teşkiline, yeni anayasanın hazırlanıp halkoyuna sunulmasına, seçimlerin bir an önce yapılarak, yönetimin parlamenter sivil yönetime teslim edilmesine büyük çaba gösterdi. Seçimler konusunda komitede beliren görüş ayrılığında, askerî yönetim yanlısı 14 komite üyesine karşı diğer üyelerle birlikte hareket ederek, onların tasfiyesini sağladı ve yurt dışına gönderilmelerini onayladı (13 Kasım 1960). Yeni anayasa gereğince, 15 Ekim 1961'de yapılan genel seçimlerden sonra, TBMM tarafından 7 yıl için 4. cumhurbaşkanı seçildi (26 Ekim 1961). Sağlık durumunun ciddî tehlike göstermesine karşın Gürsel; 22 Şubat, 21 Mayıs gibi silâhlı ayaklanma olaylarının da patlak verdiği, çetin ve bunalımlı günler içinde geçen devlet başkanlığı döneminde rejimi ayakta tutmak için büyük çaba harcadı. Hastalığı artınca, 2 Şubat 1966 günü ABD'ye tedaviye gönderildi. İyileşmesinden umut kesilince, 27 Mart 1966 günü Ankara'ya getirilen Gürsel'in, doktor raporlarına göre, görevini sürdüremeyeceği saptandı. 28 Mart 1966'da yerine, 5. cumhurbaşkanı olarak Cevdet Sunay seçildi. Gürsel 7 ay 6 gün süren komadan sonra, 14 Eylül 1966'da öldü.