Riyad
MsXLabs.org & MORPA & Vikipedi
Suudi Arabistan'ın başkentidir. Arap Yarımadası'nın merkezî kesiminde, Necit'te, Tuveik Dağı eteğinde kurulmuştur. 1950 yılına kadar surlarla çevrili, küçük görünüşüyle bir Orta Çağ kentini andıran Riyad söz konusu tarihten bu yana hızla gelişmiş, yıkılan surların dışına taşarak büyük ve modern bir kent niteliği kazanmıştır. Nüfusu 1.380.000. Kraliyet sarayı, birçok cami, üniversite, modern yapılar, gür bir yeşillik içinde birbirini izler. Kızıldeniz ve İran Körfezi kıyıları arasında önemli bir ticaret ve ulaştırma merkezidir, hava ulaşımı ile ülkenin her yanına bağlanmıştır.
Tarihçesi
1517'de Yavuz Sultan Selim'in Ridaniye Savaşı'nda Memluk ordusunu yenilgiye uğratmasıyla Hicaz Türk egemenliğine, Arap yarımadasının tamamı ise Türk nüfuzuna girdi. Ancak Riyad ve çevresinin ekonomik ve siyasi açıdan hiçbir öneme sahip olmaması nedeniyle bölgede herhangi bir garnizon kurulmasına gerek kalmadı. Ancak, XIX. yüzyılda siyasi durum değişti. 1791'de Merkezî Arabistan'da başlayan Vehhabi hareketinin 1803 yılından itibaren başta Mekke, Medine ve Taif kentleri olmak üzere Hicaz topraklarını tehdit etmeye başlaması II. Mahmud yönetimini (1808-1839) harekete geçirdi. Bölgedeki isyanın ve tehdidin sona erdirilmesi emri verilen Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa oğlu İbrahim Paşa komutasındaki bir orduyu Hicaz ve Necd'e gönderdi.
1818 yılında Vehhabilerin merkezi Deriyye ve Riyad'ın fethedilmesiyle bölgedeki Türk egemenliği yeniden kuruldu. 1902'de Vehhabilerin (Suudilerin) lideri olan Abdülaziz er-Reşid'in Kuveyt'te topladığı bir orduyla Riyad'ı ele geçirmesiyle fiiliyatta Osmanlı Devleti'ne bağlı Suudi devleti başkenti Riyad olmak üzere yeniden kuruldu. Birinci Dünya Savaşı yıllarında Hicaz kaynaklı bir Arap Ayaklanmasından çekinen Osmanlı Devleti, Suudi lider Abdülaziz bin Suud'u yanında tutmaya çalıştı. 1915 yılında yayımlanan bir buyrultu ile adıgeçen "Riyad Kaymakamı" ilan edildi. Gerçekten de 1916'da Hicaz'da Arap Ayaklanması başlamasına rağmen, bin Suud savaşın sonuna kadar Osmanlı Devleti'ne sadık kaldı. Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Osmanlı Devleti'nin Hicaz'dan çekilmesiyle Riyad kentindeki fiilî Türk egemenliği de sona erdi.
