Liberya
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
(Fr. ve İng.: Liberia), Batı Afrika'da devlet. Sierra Leone, Gine, Fildişi Kıyısı ile sınırlanır, batıda Atlas Okyanusu'na açılır. Yüzölçümü 99.067 km2, nüfusu 2.500.00, başkenti Monrovia; resmî dili İngilizcedir. Yerli dilleri de konuşulur. Ekvatorun yaklaşık 4-8 derece kuzeyinde yer alan Liberya sıcak nemli bir iklime sahiptir. Monrovia'da yıllık yağış tutarı 5.588 mm.dir. Kıyılar düz ve alçaktır. İç kısımlarsa tepeler ve az yüksek platolarla kaplıdır. Nüfusun büyük bölümünü yerli zenciler oluşturur. Kıyıda yerleşmiş olan yönetici sınıf (20.000 kadar) kökenleri bakımından Amerikalı zencilerdir. Ülke ekonomisine ve dış ticaretine ABD egemendir. Kakao, kahve, yağ palmiyesi plantasyonları ve Monrovia'nın kuzeyinde Bomi Hills'te işletilen demir cevheri ülkenin başlıca zenginliğini oluşturur. Diğer bir kazanç yolu da, Liberya bandırasını taşıyan yabancı armatörlere ait ticaret gemilerinden sağlanan vergidir. Bu gemiler dünyada birinci sırayı alacak ölçüde toplam 89.000.000 gros tona ulaştı ve Liberya'yı görünüşte dünyanın bir sayılı denizci devleti durumuna getirdi.
Demir cevheri ihracatın değerce % 70'ten fazlasını sağlar. Liberya, kuruluş biçimiyle özellik taşıyan bir ülkedir. ABD'de kurulan bir dernek, özgürlüğe kavuşmuş Amerika zencilerine bir vatan yaratmak amacıyla, 1882'den başlayarak bunları Monrovia'da yerleştirmeye girişti. 1874'te de bağımsız Liberya Cumhuriyeti kuruldu. Kısa sürede Amerikan şirketlerinin denetimi altına giren Liberya 1943-1971 arasında William Tubman, ondan sonrada 1951'den beri Tubman'ın yardımcılığını yapan Richard Tolbert tarafından yönetildi.
1980 yılı sonunda ülkenin hemen tüm yöneticilerinin öldürülmesiyle gerçekleşen bir askerî darbe, Başkan Tolbert rejimine son verdi. 1984'ün Temmuz ayında hazırlanan yeni Anayasa yürürlüğe girdi. 1985'te yapılan başkanlık seçimlerini General Doe kazandı. Bu tarihten sonra birçok darbe girişimi etkisiz hâle getirildi; bunlardan biri de 1989'da başlayacak silâhlı ayaklanmanın müstakbel önderlerini sahneye çıkaran 1985'teki darbe girişimiydi. Bu ayaklanmanın sonunda (Eylül 1990) S. Doe devrildi ve idam edildi.Çeşitli Afrika ülkelerinin askerlerinden oluşan, Nijerya denetimindeki bir askerî müdahale gücü, Amos Sawyer başkanlığında bir geçiş hükümeti kurdurmayı başardı. Bununla birlikte, Ekim 1991'de, Batı Afrika müdahale gücü ECOMOG'a ülkenin bütünü üzerinde kuramsal bir denetim hakkı veren Yamassoutro Antlaşması'nın imzalanmasına rağmen, durum karışıklığını korudu. 1995'te geçici bir Devlet Konseyi kuruldu. 3 Eylül 1996'da Ruth Perry, modern Afrika'nın ilk kadın devlet başkanı oldu.Liberya, 12 yıl sonra gerçekleştirebildiği seçimde Charles Taylor'ı başkanlığa getirdi.
Gölgen misali yanındayım!
