Rubai
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Aruz ölçüsünün belli kalıplarıyla yazılan dört dizelik nazım biçimi. Uyak düzeni genellikle AAxA biçimindedir. Bütün dizeleri birbirleriyle uyaklı olan rubaiye ise "rubai-i musarra" denilmiştir. Rubai vezinleri de denilen aruz kalıplarının sayısı 24'tür. Bunlar 12'şerlik iki kümede toplanmıştır. Türk edebiyatında mef'ûlü parçasıyla başlayan ahreb kümesinin yalnız dört kalıbı kullanılmıştır. Genellikle felsefî, düşünsel temleri işlemede kullanılan rubai biçimi Arap ve Türk edebiyatına İran edebiyatından geçmiştir. Farsçada bir adı da, "terane"dir. Arap edebiyatında ise "dübeyt" (iki beyit) terimiyle karşılanmıştır. Arapça olan rubai sözcüğü "dörtle ilgili, dörde ilişkin" anlamındadır; çoğulu "rubaiyat"tır. Rubai biçimini ölmezleştiren Ömer Hayyam (11. ve 12. yüzyıl) olmuştur. Yanlış olarak bir aşk ve şarap şairi sayılan bu İranlı şair, yaşama bakışıyla bir yaşam felsefesi geliştirmiştir. Türk edebiyatında 12. yüzyıldan başlayarak rubai biçiminin kullanıldığı bilinmektedir. Ama rubai, gazel, kaside, mesnevi biçimleri ölçüsünde yaygınlaşmamıştır.
Son düzenleyen perlina; 29 Kasım 2016 14:22
