Şeytan
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Kutsal kitaplarda adı geçen ve insanları doğru yoldan saptırmaya çalıştığı bildirilen kötü varlık. Kuran'da yer yer "iblis" adıyla da anılan şeytan aslında, gece-gündüz Tanrı'ya tapınan ulu bir melekti. Tanrı, Âdem'i yaratıp bütün melekleri ona secde etmeye çağırdığında, yalnız iblis: "Âdem'i topraktan, beni ateşten yarattın. Ateş topraktan üstün olduğuna göre ben de Âdem'den üstünüm." diyerek büyüklendi, Tanrı'ya karşı çıktı ve lanetlenip cennetten kovuldu. Şeytan, öç almak için, Âdem ile onun soyundan gelenleri baştan çıkaracağını söyledi, Tanrıda ona kıyamette cezasını çekmek üzere izin verdi. Kuran'da melekler arasında adı geçen şeytanın cin soylu olduğu ileri sürülür, çünkü cinler ateşten, melekler ise nurdan (aydınlıktan) yaratılmıştır. Şeytan, cinler gibi her kılığa girebilir, her biçimde görülebilir. Bu niteliği işini kolaylaştırır. İlk başarısı gizlice cennete girip Havva'yı aldatmak ve ona Tanrı'nın yasakladığı ağacın meyvesini yedirerek kocası Âdem ile birlikte cennetten kovulmalarını sağlamak oldu. O günden bu güne insanları aldatmayı sürdürdüğüne inanılır. Müslümanlar, hemen bütün kötülükleri şeytana uymak sayarlar. Cennetten kovulan şeytan, tek bir varlık olmakla birlikte, yine Kuran'da "şeyatin" (şeytanlar) biçiminde çoğul olarak da anılır. Kimi bilginler şeytanı, ilkel dinlerdeki kötülük tanrısına, özellikle Zerdüşt dinindeki Ehrimen'e benzetirler. Şeytanı, insanı kötülüğe iten tutkuların simgesi sayan düşünürler de vardır. Güzel sanatlar alanında şeytan, sanatçılara önemli bir esin kaynağı olmuştur. 12. yüzyılda kilise ve manastırlardaki oyma ya da vitraylarda, sütun başlıkları vb. yerlerde; tüylü gövdesi insana benzeyen, sivri kulaklı, çatal ayaklı, boynuzlu ve kuyruklu bir yaratık olarak canlandırıldı.
