ŞEYHÜLİSLÂM YAHYA (1552 İstanbul - 1644, ?)
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Divan şairidir. Babası Şeyhülislâm Bayramzade Zekeriya Efendi'nin çevresinde yetişti, ilmiyye sınıfına girdi (1560). Babasıyla birlikte hacca gidip geldikten sonra (1566) İstanbul medreselerinde müderrislik (1567-1595), Halep, Şam, Mısır, Bursa, Edirne ve İstanbul'da kadılık (1595-1604) yaptı. Orta yaş döneminde önemli görevlere atandığı zaman ülkede bir çöküntünün ilk rüzgârları esiyordu. Padişah I. Ahmet, en ilkel yönetim bilgilerinden yoksun 16 yaşında bir çocuktu. Çeşitli bölgelerde halk hareketleri başlamış, en önemlilerinden Celâlî İsyanları büyük kan dökülerek bastırılmıştı. Şeyhülislâmlığa getirilişinden bir yıl sonra tahta çıkan IV. Murat (1623-1640) dönemindeyse zulüm, olağan sayılır hâle gelmişti. İki kez azledilip yeniden atandığı görevinde yöneticilerin düşmanlıklarını üzerine çekerek birkaç kez öldürülme tehlikesi geçirdi. Naili, Nedim, Ziya Paşa'nın övgü mısralarıyla belirttikleri gibi gazel ustasıdır. Şiirlerine genel olarak iki duygu egemendir: Öfke ve acı. Öfke, olumsuzlukların nedenlerini göremediği bir dünyaya karşı; acı, etkilerini yüreğinde duyduğu olumsuz bir dünyadan ötürüdür. 2 kaside, 1 sâkıname, 1 tahmis, 340 gazel, 23 kıt'a, 47 rubai, 47 beyit bulunan "Divan"ı İbnül Emin Mahmut Kemal (İnal)ın incelemesiyle birlikte basılmıştır (1918). Basılmamış bir "Nigâristan" çevirisi vardır.
