Süt
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Dişi memelilerin meme bezlerinden salgılanan ve yavruların beslenmesinde kullanılan, besin değeri yüksek, tatlımsı, beyaz sıvı; ayrıca kimi bitkilerin türlü organlarında bulunan beyaz renkte özsu. Sütün rengi mavi ya da sarıya çalar. Özel bir kokusu ve hafif bir tadı vardır. Bileşiminde protein, yağ, şeker, madensel maddeler ve birçok vitamin bulunur. İnsanlarda süt, doğumdan 48-60 saat sonra gelmeye başlar. İlk günler birkaç gramdır. 7-8 ay sonra 1 litreye kadar çıkar. Bebekler için en gerekli besin ana sütüdür. Başka hiçbir besin ana sütünün yerini tutamaz.
Zorunlu hallerde, bebeğe başka hayvanların sütünü vermek gerekirse bu, su ve şeker katılarak ana sütüne benzetilir. Yetişkinlerin beslenmesindeyse, koyun, keçi, manda, inek gibi hayvanların sütleri önemli bir yer tutar. Bu hayvanlardan elde edilen süt ya taze olarak tüketilir ya da peynir, yoğurt, tereyağı vb. yapımında kullanılır. Kimi ülkelerde sütten mayalandırma yoluyla içki de yapılmaktadır. Süt, sanayide de kazein, laktoz ve laktik asit elde etmede kullanılır. Süt çabuk bozulan bir maddedir. Pastörize süt 48 saat, sterilize süt daha uzun dayanır. Fakat ikincisinde 110°C'ta on dakika süreyle ısıtıldığından mikroplarla birlikte birçok vitamin de ölmüş olur. Süt bir de düşük basınç altında ve 50°C'tan aşağı sıcaklıkta ısıtılıp buharlaştırılarak süttozu hâline getirilir. Süttozunda bütün besleyici maddeler bulunur. Vitaminlerin ise yalnızca bir kısmı kalır.
