Sürtünme
Temas hâlindeki iki yüzey arasında, birinin öteki üzerinde kaydırılması istendiğinde harekete karşı koymak üzere oluşan direnç. Başlıca iki türlü sürtünme vardır: kayma sürtünmesi, yuvarlanma sürtünmesi. Kayma sürtünmesi statik ve dinamik sürtünme olarak ikiye ayrılır. Örneğin masa üzerinde duran bir kitap, masa yavaş yavaş bir ucundan kaldırıldığında, sürtünme kuvvetinin (statik sürtünme) etkisiyle hareketsiz kalmaya devam eder. Bir süre sonra kitap masa üzerinden kaymaya başlar. Bu durumda artık kinetik (dinamik) sürtünmeden söz edilir. Masa ve kitap ne kadar pürüzsüzse kayma o denli çabuk başlar, yani sürtünme o denli az olur. Sürtünmeyi belirleyen ikinci öge, temas yüzeyindeki dik kuvvettir. Sürtünme kuvvetinin söz konusu dik kuvvete oranı "sürtünme katsayısı" olarak bilinir. Düzgün metal yüzeyler arasında kinetik sürtünme katsayısı 0,15 ile 0,5 arasında değişir ve genellikle statik sürtünme katsayısından küçüktür.
Sürtünme katsayısı k= 0,15 olan iki yüzey arasındaki dik kuvvet N=5 newton ise, sürtünme kuvveti F=kN = (0,15) (5) = 0,75 newtondur. Sürtünme katsayıları, temas hâlindeki yüzeylerin alanından bağımsızdır. Kinetik sürtünme katsayısı cismin hızına da bağlı değildir. Ancak cismin hızı ve yüzeyler arasındaki dik kuvvet büyükse bu katsayı artar. Yuvarlanma sürtünmesi çok daha küçüktür. Tekerleklerin ve bilyalı yatakların (rulman) kullanılması bu nedenledir. Sürtünme kuvvetleri, enerji yitirici kuvvetlerdir, yani sürtünme kuvvetleriyle ilgili mekanik enerji korunmayıp ısı biçiminde kaybolur. Isının mekanik eşdeğeri de sürtünme yoluyla ısı elde edilerek ölçülmüştür. MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
