akkor lamba
uygun bir maddeyi yüksek sıcaklığa kadar ısıtarak ışık üreten çeşitli ışık kaynaklarının ortak adı. Katı ya da gaz herhangi bir madde yakılarak ya da içinden elektrik akımı geçirilerek ısıtıldığında, kendine özgü renkte bir ışık salar.
1802’de Sir Humphry Davy, açık havada elektrikle ısıtılan platin şeritlerin akkorlaştığını göstermişti; ama bu şeritler uzun süre dayanmıyordu. 1841’de İngiltere’de Frederick de Moleyns, iki platin tel arasında ısıtılmış odun kömürü tozu kullanarak yaptığı ilk akkor lambanın patentini aldı.

Aydınlatma amacıyla kullanılabilecek ilk akkor lambaların ortaya çıkışı ise ampulün içindeki havanın tümüyle boşaltılmasını sağlayan vakum pompalarının bulunmasından sonradır. 1878’de İngiliz Sir Joseph Wilson Swan, bir yıl sonra da ABD’li mucit Thomas Alva Edison, birbirlerinden habersiz olarak, havası boşaltılmış bir cam ampulün içinde akkor hale getirilen karbon telli lambaları ürettiler. Akkor lambanın aydınlatma sistemlerinde kullanılabilmesi için gerekli olan enerji hatlarını ve öbür donanımları geliştiren Edison olduğu için, bu buluşun onuru Edison’a kaldı.

1911’de karbon teli yerine, çekme yöntemiyle elde edilen tungsten teli kullanılmaya başladı; 1913’te teller halka biçiminde kıvrıldı ve ampullerin içi soy gazlarla dolduruldu. Önceleri soy gazlardan yalnızca azot kullanılıyordu, sonraları lambanın aydınlatma gücüne göre değişen oranlarda azot ve argon karışımı yeğlendi. Bütün bu aşamalar lambanın ışık verimini artırmıştı. 1925’ten sonra da, telin göz kamaştırıcı parlaklığını gizleyerek daha yumuşak bir ışık elde etmek için ampullerin iç yüzeyi hidroflüorik asitle buzlandırıldı.

Projektörlerde, spot ışıklarında ve perdeye yansıtılan sinema filminin aydınlatılmasında kullanılan çok parlak ışıklı karbon ark lambası, aralarından yüksek bir elektrik arkı atlayan iki karbon elektrottan oluşur. Isınan elektrotlardan ve elektrik arkındaki iyonlaşmış gazlardan güçlü bir ışık yayılır.

Elektriksiz akkor lambaların en bilinen örneği, “lüks lambası” diye anılan akkor gömlekli lambadır. Bu lambanın fitili, ince iplikten ağ gibi dokunmuş ve seryum nitratları ile toryum, berilyum, alüminyum ya da magnezyum metallerinin biri ya da birkaçından oluşan bir çözelti emdirilmiş küçük bir torbadır. Gömlek denen bu fitil, doğal gaz, havagazı, propan ve buharlaştırılmış benzen gibi kolay alevlenir bir gazın doldurulduğu bir deliğin üstüne yerleştirilir. Gaz tutuştuğu zaman fitilin iplik dokusu da yanar ve geride, torbanın biçimini olduğu gibi koruyan metal oksitlerinin oluşturduğu, dokunulduğunda hemen dağılan bir yapı kalır. Yanar gazların, bu metal oksit artıklarım akkor dereceye kadar ısıtmasıyla ışık oluşur. Gaz lambaları fitil olmadan da ışık verebilir.

Kalsiyum ışığı, 1825’te bulunan ve yaklaşık 1900’e değin tiyatro sahnelerinin aydınlatılmasında kullanılan çok parlak ışıklı bir gaz lambasıdır ve oksijen-hidrojen karışımının aleviyle ısıtılan büyük bir kireç (kalsiyum oksit) topağından oluşur.