TAMLAMA EKLERİ

*İsim tamlamalarında kullanılır.Türkçe tamlamalarda birinci sözcük tamlayan, ikinci sözcük tamlanandır.Tamlayan durumundaki sözcüğün üzerine “-ın, -in,- un, -ün, -nın, -nin, -nun, -nün” eklerinden biri getirilir. Tamlanan durumundaki sözcüğün üzerine ise “-ı, -i, -u, -ü, -sı, -si, -su, -sü” eklerinden biri getirilir.

A)BELİRTİLİ İSİM TAMLAMASI:
Tamlayan ve tamlanan durumundaki isimlerin ek aldığı isim tamlamasıdır.
ÖRNEK: mağaranın ağzı,çantamın kulpu, evin çatısı, yemeğin tadı
NOT: Bazı sözcükler bu ekleri aldıkları halde kalıcı ad olmadıkları için isim tamlaması oluşturmazlar.
ÖRNEK: onların aldıkları, günlerin getirdiği, ablamın ağlayışı…(İsim tamlaması değil)
NOT: Dikkat etmemiz gereken başka bir noktada iyelik gruplarıdır. İyelik grupları belirtili isim tamlaması olarak kabul edilir.
ÖRNEK: benim işim, onun evi, senin aklın, bizim evimiz…

B)BELİRTİSİZ İSİM TAMLAMASI:
Tamlayanı ek almamıs, tamlananı ek almış isim tamlamalarıdır.
ÖRNEK: yazı tahtası, düğün telaşı, kılıç balığı, sel felaketi

C)TAKISIZ İSİM TAMLAMASI:
Tamlayanın ve tamlananın ek almadığı isim tamlamasıdır. Tamlayan tamlananın neye benzediğini veya neyden yapıldığını bildirir. Takısız isim tamlamasında tamlayan hep somuttur ve karşıtı yoktur.
ÖRNEK: çelik tencere, yün kazak…(neyden yapıldığı) ok kirpik, inci diş…(neye benzediği)
NOT: Burada sıfat tamlamasıyla karıştırmamak gereklidir. İsmi niteleyen sözcük tamlananın neye benzediğini ya da neyden yapıldığını anlatmıyorsa sıfat tamlamasıdır.
ÖRNEK: çürük domates, güzel kız, tembel öğrenci…(Burada niteliklerini söylüyor, neyden yapıldığı ya da neye benzediği ile ilgili bir bilgi verilmemiştir. O nedenle sıfat tamlamasıdır.)

D)ZİNCİRLEME İSİM TAMLAMASI:
En az üç isimden oluşan isim tamlamsıdır. Birden çok isim tamlaması bir arada bulunur.
ÖRNEK: gümüş kolyenin kancası
Taksısız.isim.tam. belirtili.isim.tam.
Zincirleme isim tamlaması
ÖRNEK: Ferhat’ın çeketinin düğmesi, Tiyatro salonunun balkon bölümü…

E)DEVRİK İSİM TAMLAMASI:
Tamlayanı ve tamlananı yer değiştirmiş isim tamlamasıdır. Tamlanan önce, tamlayan sonra bulunur.
ÖRNEK: Yüzü son günlerde hiç gülmüyordu çocuğun. (Çocuğun yüzü)
Tamlanan tamlanan
ÖRNEK: Çantası bir hafta önce kaybolmuş Ali’nin. (Ali’nin çantası)