Sivas
MsXLabs.Org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
İç Anadolu'nun yukarı Kızılırmak bölümünde il ve bu ilin merkezi olan kent. Kuzey ve güneyinde, küçük bir bölümü Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerine girer. Geniş bir il olan Sivas, kuzeyde Giresun, Ordu ve Tokat; batıda Yozgat; güneyde Kayseri, Kahramanmaraş ve Malatya; doğuda Erzincan ile sınırlanır. İç
Anadolu'nun kuzeydoğusunda, Doğu Anadolu'ya geçiş yerinde bulunan Sivas ili, bölgenin en engebeli ve ortalama yüksekliği en fazla olan bir yöresinde yer alır. Kuzey sınırındaki Kelkit vadi oluğuyla ilin kuzey ve merkez kesiminden geçen Kızılırmak Vadisi arasında bir seri sıradağ ve kitleler doğudan batıya uzanırlar. Bu dağların bazılarında en yüksek doruklar 2.500 m.yi aşar. Bu dağlık sıranın güneyinde, yine doğudan batıya uzanan Yukarı Kızılırmak vadi oluğu bulunur. Yer yer genişleyerek (örneğin Zara-Hafik-Sivas arası) ilin başlıca düzlüklerini meydana getirir. Fakat bu ovalar da yüksektir (Zara 1.450 m., Sivas 1.285 m.). Kızılırmak'ın güneyinde, kuzeydekilere göre daha da yüksek ve sürekli ikinci bir dağlık yöre bulunur. İlin, Şarkışla ile Kangal ilçeleri arasına çizilecek bir çizginin güneyinde kalan kesimleriyse, yine yüksek bir plato olan Uzunyayla yöresine girer. Sivas ilinin iki ana ırmağı Yeşilırmak'ın başlıca kolu olan Kelkit ile Kızılırmak'tır. Bu iki ırmak il sularının büyük bir bölümünü toplar ve Karadeniz'e taşır. Ancak, güneyde bazı sular Zamantı'nın yukarı kaynaklarıyla Seyhan'a ve daha çoğu da Tohma ve Çaltı sularıyla Fırat'a yönelir. Sivas ili, İran Körfezi ve Karadeniz havzaları arasında subölümü alanıdır. İlde önemli göl yoktur. Ancak, oldukça geniş yer kaplayan jipsli arazilerde, dışarıya akıntısı olmayan bazı küçük göller bulunur. Bunların en büyüğü Zara-Hafik arasında Demiryunt Gölü'dür. Sivas'ın morfolojik koşulları, ilde bütün İç Anadolu Bölgesi'nin en karasal iklim tipinin yer almasına neden olmuştur. İl topraklarının hemen hemen merkezi yerinde bulunan il merkezi Sivas'ta, kış mevsiminin bütün aylarının ortalaması sıfırın altındadır (aralık -2,5, ocak -3,6 ve şubat -1,0 derece). En sıcak ayın ortalaması ise 19,7°dir. İl merkezinde saptanan en düşük sıcaklık -24,4, en yüksek sıcaklık ise 38,3°, ortalama karla örtülü gün sayısı 62, donlu günlerin sayısı da 124'tür. Bu değerler, Sivas ilinin, İç ve Doğu Anadolu bölgeleri arasındaki geçiş yöresi niteliğini yansıtır. Yıllık yağış tutarları ilin çeşitli yörelerinde 320-610 mm. arasında değişir. Sivas ili, orman bakımından yoksuldur. 28.500 km2'lik alanıyla Türkiye'nin en geniş illerinden biri olan Sivas'ın nüfusu 707.645'tir (1997). İl merkezi, 272.846 nüfusuyla her ne kadar Türkiye'nin büyük kentlerinden biriyse de, kentsel nüfus genel olarak azdır. Sivas'ın merkez ilçeden başka 16 ilçesi vardır. Sivas ilinin nüfus bakımından dikkati çeken bir özelliği de, Türkiye'de iç göçlere en yüksek oranda katılan illerden biri olmasıdır. Kızılırmak Vadisi'nin kuzeyinde ve ırmağa 3 km. uzaklıkta Meraküm Yaylası eteklerinde kurulmuş olan Sivas kenti, İç Anadolu'nun önemli merkezlerinden biridir. Türkiye'nin öteki bölgelerine kara ve demiryollarıyla bağlıdır.
Başlıca şoseler şunlardır:
a) Batıdan, Ankara ve Yozgat üzerinden gelen, Sivas'a ulaşan ve Kızılırmak Vadisi boyunca Hafik, Zara, İmranlı üzerinden Erzincan ve Erzurum'a uzanan şose. Doğu Anadolu'yu batıya bağlayan bu önemli yol, yer yer yüksek geçitlerden aşar;
b) İl merkezini, 42 km. doğuda, Yıldızeli'de, Tokat üzerinden iki yerde Karadeniz kıyısına bağlayan yol (Tokat-Amasya-Samsun ve Tokat-Niksar-Ünye);
c) İl merkezini güney illerine bağlayan yollar (Sivas-Gürün-Malatya ve Sivas-Şarkışla-Gemerek-Kayseri). Samsun ve Ankara yönlerinden gelen demiryolları Sivas'tan geçtikten sonra, kentin 135 km. güneydoğusunda, Çetinkaya'da ikiye ayrılır. Biri, Divriği üzerinden doğu illerine, diğeri de güneye inerek Malatya'ya ulaşır. Sanayi bakımından fazla gelişmiş bir il olmayan Sivas, yeraltı kaynakları açısından zengindir. İl merkezinde TCDD'ye ait yük vagonu yapan bir fabrikayla, Sümerbank'a ait büyük üretim kapasitesi olan çimento fabrikası, kimyasal maddeler, yem, kiremit, kereste, halı, seccade tezgâhları ve benzeri sanayi kurumları bulunur. Yeraltı kaynakları içinde en önemlisi, başlıca üretim merkezi Divriği olan demir cevheri; krom, madenkömürü, bakır, kurşun, manganez, amyant, cıva ve alçıdır. Bu kaynaklardan üretilen cevherler Türkiye'nin diğer sanayi merkezlerine gönderilir. Geniş ve oldukça nüfuslu bir ilimiz olmasına karşın, tarım fazla gelişmiş değildir. Tahıl üretiminin çoğu buğdaydır. Baklagiller üretiminin çoğu fiğ ve fasulyedir. Yaklaşık 100.000 ton üretimiyle şekerpancarı, ilin tek sanayi bitkisidir. Meyve üretimi, dikkati çekecek kadar azdır. Sivas ilinde hayvancılık, ekonomiye daha büyük katkıda bulunur. En çok beslenen iki hayvan türü inek ve koyundur. Yıllık süt üretimi 100.000 tonu bulur. Yakın tarihinin en önemli olayı, Millî Mücadele'nin başlıca merkezlerinden biri olmasıdır. Sivas Kongresi'nden sonra İradei Milliye gazetesi de bu kentten yayımlanmıştır.
