Tokat

TOKAT
MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & Vikipedi

Orta Karadeniz bölümünün iç kesiminde il ve bu ilin merkezi olan kent. Kuzeyde Ordu, Samsun, batıda Amasya, güneyde Yozgat ve özellikle Sivas, doğuda da yine Sivas ve Ordu illeriyle sınırlanır. Yüzölçümü 9.958 km2'dir.

Yeryüzü Şekilleri
Yer şekilleri bakımından Orta Karadeniz bölümünün komşu illerinde de olduğu gibi, Yeşilırmak ve başlıca kolları olan Kelkit, Çekerek, Tozanlı (ya da Yukarı Yeşilırmak) sularının yer yer genişleyerek oluşturduğu ova düzlükleri ya da derin vadi oluklarıyla parçalanmış, genellikle az yüksek dağlarla engebelenmiştir.

Dağların belli bir uzanış yönleri yoktur ve daha çok, yukarıda adı geçen ırmakların vadileri arasında bloklar oluştururlar. Kuzeyde Canik Dağları'nın güney yamaçları; Yeşilırmak'ın geniş dirseği ile Kelkit arasında kalan Sakarat, Yaylacık Dağları (2.000 m.den az) ve ilin güneyinde (Tokat ve Zile güneyinde) Deveci Dağları (en yüksek yeri 1.907 m.) gibi. İlin hemen bütün suları, ana akarsu Yeşilırmak ile Karadeniz'e yönelir.

Kelkit Irmağı, Koyulhisar ile Reşadiye arasında Tokat ili topraklarına girer. Niksar'ın güneyine kadar dar bir vadi oluğu içinde akan Kelkit, buradan sonra genişler ve özellikle Erbaa dolaylarında Kızılırmak ile birleşerek geniş Taşova'yı oluşturur. Bu ovanın batı kesimi komşu Amasya ilinde kalır.

Daha güneyde Kelkit'e paralel olarak, doğudan batıya akan Tozanlı (Yeşilırmak'ın yukarı bölümünün yöredeki adı), Almus'un batısından başlayıp Tokat-Zile ve Turhal arasında ilin en geniş ova düzlüğü olan Kazova'yı oluşturur. Daha güneyde, Çekerek Vadisi'nde yer alan Artova, ilin ova düzlüklerinin en yükseğidir.

İklimi
Tokat ili iklimi, Orta Karadeniz kıyılarıyla İç Anadolu arasında tipik bir geçiş iklimi niteliğindedir. Örneğin, il merkezinde en soğuk ayın ortalaması 2,5, en sıcak ayınkiyse 22,2 derecedir. Görüldüğü gibi, en soğuk ay 2,5 dereceye kadar düşmekle birlikte, sıcaklık rejimi bakımından yine Karadeniz kıyılarına benzer; fakat yıllık yağışlar 500 mm.nin altına düşer (Tokat 461 mm.) ve bu bakımdan İç Anadolu koşulları belirir. Tokat, orman bakımından oldukça zengin bir ilimizdir.

Ormanlar dağlık yörelerde yaygındır. Tozanlı'nın kolu Behzat Suyu vadisinde kurulmuş olan il merkezi Tokat, Karadeniz'in öteki illerine göre anayolların biraz sapağında kalması nedeniyle fazla gelişememiştir. 1927'de 20.000 kadar olan kent nüfusu, 1950'lere kadar hemen hemen değişmemiştir. Bunda, geçici ya da sürekli olarak Türkiye'nin öteki illerine gidenlerin rölü büyüktür. Ancak 1950'den sonra nüfus artışı hızlanmış, 1980'de 60.000'i geçerek üç kattan fazla artmıştır.

Ekonomi
Tokat'ta sanayi fazla gelişmemiştir; yeraltı kaynakları da linyit, antimon gibi bazı yataklar dışında zengin sayılmaz. Başlıca sanayi kurumları şunlardır: Turhal Şeker Fabrikası (Türkiye'nin ilk dört şeker fabrikasından biri), Tokat şarap, konserve, kereste, tuğla imalathaneleri; Almus Barajı (alanı 31,3 km2). Tarım ürünleri bakımından Karadeniz Bölgesi'nden çok, İç Anadolu illerini hatırlatır; Karadeniz Bölgesi'nin esas ürünleri ya tamamen ortadan kalkar ya da üretimleri önemsiz bir düzeye düşer.

Tarım
Tahıl, özellikle buğday baş üründür. Baklagiller içinde birinci sırayı nohut ve mercimek alır. Sanayi bitkileri içinde, tütün, az miktarda kenevir ve şekerpancarı bulunmaktadır. Meyve üretiminde İç Anadolu türleri egemendir. Toplam meyve üretimi içinde üzüm, elma ve erik başta gelir; fındık yok gibidir.

Hayvancılık
Hayvan sayısı ve yıllık süt üretimiyle orta düzeyde gelen illerimiz arasındadır.

Ulaşım
Tokat ili ulaşımda demiryollarından az yararlanır. Sivas-Samsun demiryolu ilin batısından, Artova-Zile-Turhal ilçelerinden geçer. Ulaşımda asıl önemli rol oynayan, karayollarıdır. En önemli iki yol; Sivas-Yıldızeli üzerinden gelerek il merkezinden geçen, burada biryandan kuzeyde Niksar'da Kelkit Vadisi'ne, öte yandan da batıda Turhal üzerinden Amasya ve Samsun'a bağlanan şose ile, ili doğu-batı yönünde kesen ve Reşadiye'den başlayarak Niksar (burada, Ünye'de Karadeniz'e inen yollar birleşir), Erbaa, Taşova üzerinden Amasya-Samsun şosesine bağlanan yoldur.

MsXLabs Üye Girişi