Çölde yaşamak kolay değildir. Suyun azlığı, kışların kuru ve soğuk geçmesi canlıların yaşamını olumsuz yönde etkiler. İnsanlar, hayvanlar ve bitkiler şu ya da bu biçimde güç yaşam koşullarına uyum sağlarlar. Kimi çöl bitkilerinin çok derinlere inen kökleri vardır. Pek yaprağı bulunmayan bu gibi bitkiler böylece buharlaşmaya karşı korunmuş olurlar. Yapraklarında koruyucu bir mum katmanı bulunan ya da yapraklan kapanan bitkiler de su yitirmez. Kaktüsgillerden bitkiler uzun süre su depolayabilir. Kurak dönemler boyunca tohum ya da soğan biçiminde kalan pek çok bitki, hafif bir sağanak sonrasında bile, bir ya da iki gün içinde yeni tohumlar üretmek için hızla çiçek açarak canlanır. Bu tohumlar bir sonraki yağışta büyümeye başlar. Çöl hayvanları su içmeden çok uzun zaman dayanabilirler. Örneğin çöl antilobu pek seyrek su içer. Çöl hayvanları içinde sürüngenler, böcekler, yarasalar, kemiriciler ve az sayıda kuş türü vardır. Araptavşanı gibi kemiriciler, sakangur gibi sürüngenler, bazı kınkanatlılar çölde rahatlıkla dolaşırlar. Deve en donanımlı çöl hayvanlarından biridir. Tabanları yastık gibi yumuşak ve yayvandır. Az besinle yetinir. Çok acıktığı zaman kullanmak için hörgücünde yağ depolar. Susuzluğa dayanıklıdır. Kum fırtınalarına karşı iki sıra koruyucu kirpiği, tüylü kulak delikleri ve gerektiği zaman örtülen burun delikleri vardır. Kuzey Amerika'da yaşayan çöl tilkisinin kocaman kulaklarının vücut ısısını dışarı atmaya yaradığı söylenir. Çöl hayvanlarının çoğu gündüz inlerinde kalır; geceleri avlanır.
Çölde yaşayan insanlar için en yaşamsal nesne sudur. Sulama yapılabilen yerlerde yerleşik topluluklara rastlanır. Çöl insanlarının çoğu ise hayvancılıkla geçinen göçebelerdir. Yaşamları deve, koyun ve keçi sürülerini bir otlaktan öbürüne gütmekle geçer. Toprak yüzeyinde ya da yüzeye yakın katmanlarda bazı bitkilerin yeşermesine yetecek kadar su bulunan bölgelere vaha denir.
Vahalarda en çok rastlanan bitki türleri hurma ağaçları, çeşitli meyve ağaçları, soğan ve havuç gibi sebzelerdir. Arpa ya da buğday yetiştirilen birkaç hektarlık vahaların yanı sıra, bir kenti kapsayacak kadar büyük olanları da vardır. Suriye'nin başkenti Şam böyle bir vaha kentidir.
Bazı çöllerin yüzeylerinde ya da yüzeye yakın katmanlarında zengin maden yatakları bulunur. Örneğin, Avustralya çöllerinden altın elde edilmekte, Arabistan Yarımadası'nın doğusundaki çöllerde ve Sahra Çölü'nde petrol kuyuları bulunmaktadır. Şili'deki çöl bölgesinde ise nitrat yatakları vardır.
Çöllerde yağıştan sonra bataklıklar ya da göller oluşur. Eğer yağış yeraltı sularıyla da destekleniyorsa tatlı su gölleri ortaya çıkabilir. Ama çöllerdeki göllerin çoğunun dışarıya akışı olmadığından tuzluluk oranı yüksektir. Suyun sürekli buharlaşması da tuzluluk oranını artıran bir etkendir. Örneğin, ABD'nin Utah eyaleti topraklarında yer alan Büyük Tuz Gölü böyle oluşmuştur. Ne var ki, çöllerdeki yeraltı sularından yararlanarak gerçekleştirilen sulamayla, toprak verimli bir duruma getirilebilir. Bu topraklarda yetişen bitkiler ve özellikle ağaçlar, kökleriyle toprak dokusunu pekiştirerek toprak aşınmasına karşı etkili bir önlem oluştururlar.
