Nasuh (MATRAKÇİ)

(ö. 28 Nisan 1564 ?, İstanbul)
Nasuh bin Karagöz bin Abdullah el-Bosnavî
Osmanlı minyatürcü.

Yaşamı konusunda çok az bilgi vardır. 1547, 1551 ve 1553’ten sonra öldüğünü ileri süren çeşitli kaynaklar vardır. Saraybosna yakınlarında doğduğuna ilişkin bilgiler de kesin değildir. Enderun’da yetişti. Matrak oyununda çok usta olduğu, hatta belki bu oyunu icat ettiği için Matrakçı lakabıyla anıldı. I. Süleyman (Kanuni) onun, silah ve mızrak oyunlarındaki ustalığı nedeniyle “üstat” ve “reis” olarak tanınmasını bildiren bir berat verdi. Nasuh çeşitli silahları ve dövüş yollarını anlatan Tuhfetü’l-Guzat adlı bir de kitap yazmıştı. Geometri ve matematikte de çok bilgi sahibiydi. Cemaliı l-Küttab ve Kemalul- Hisab ile Umdetü’l-Hisab adlı iki matematik kitabından sonuncusu uzun süre elkitabı olma özelliğini korudu. Nasuh tarih alanında da çalıştı. Taberi’nin tarih kitabını Türkçeye çevirdi (Mecmuaut-Tevarih).

Tarih-i Sultan Bayezid ve Sultan Selim ile Tarih-i Sultan Bayezid adlı tarih kitaplannda, adı geçen padişahların dönemlerini, üç ayrı nüshası bulunan Süleymanname’sinde ise 1520-37, 1543-51 ve 1542-43 arasındaki olayları ele aldı. Beyan-ı Menazil-i Sefer-i Irakeyn-i Sultan Süleyman Han'da, (tıpkıbasımı 1976) I. Süleyman’ın 1534’teki Irak, Fetihname-i Karaboğdan'da da 1538’deki Boğdan seferlerini anlattı.

Ama Nasuh bütün bunlardan önce günümüzde bir minyatürcü olarak tanınmıştır. Çeşitli seferleri anlattığı kitapları için gene kendi hazırladığı minyatürlerde, ordunun konakladığı bütün kentleri tek tek ele almıştır. Kuşbakışı çizilmiş bu kent minyatürlerinde vadi, tepe, ırmak, liman gibi yüzey şekilleriyle kale, sur, köprü, cami, saray gibi yapılar en ayrıntılı biçimde ve her birinin en önemli cephesi görülecek biçimde verilmiştir. Böylece kentlerin o dönemdeki görünüşlerine ilişkin eşsiz bilgiler sağlayan, adeta harita özelliğinde belgeler ortaya çıkmıştır. Nasuh’un ayrıca usta bir hattat olduğu da bilinmektedir.