Pamukkale
MsXLabs.org
Pamukkale, güneybatı Türkiye'deki Denizli ilinde doğal bir mevkidir. Kent kaplıcaları ve akan sulardan kalan karbonat mineralleri teraslarını, travertenleri kapsamaktadır. Türkiye'nin Ege bölgesinde, ılıman bir iklimi olan Menderes Nehri vadisinde bulunur.
Eski Hierapolis kenti, toplam 2700 metre uzunluğunda, 600 metre genişliğinde ve 160 metre yüksekliğindeki beyaz "kalenin" üzerine inşa edilmişti. Pamukkale, Denizli'nin 20 km uzaktaki merkezindeki vadinin karşı tarafındaki tepelerden görülebilir. 5-10 km yakınında Laodikya antik kenti bulunur. 5 km ilerisinde ise uluslararası bir termal merkez olan Karahayıt köyü vardır. Pamukkale UNESCO tarafından belirlenen Dünya Miras Listesi`nde yer almaktadır.
Turizm başlıca endüstridir. İnsanlar binlerce yıldır havuzlarında yıkanmıştır. Daha 20. yüzyılın ortalarında, Heropolis kalıntıları üzerine, önemli hasara neden olan oteller yapıldı. Vadiden terasların üstüne bir yaklaşım yolu yapıldı, ve motosikletlerin yamaçlara çıkmalarına ve inmelerine izin verildi. Bölgenin bir dünya miras mevkisi olduğu bildirildiğinde, oteller yıkıldı, yol kaldırıldı ve yapay havuzlar ile yeri değiştirildi. Suyun içinde ayakkabı giymek katmanları korumak için yasaklandı.
Jeoloji
Pamukkale terasları, kaplıca suyu tarafından çökeltilmiş bir tortullu kayaç olan travertenden oluşur.
Bu bölgede, 35 °C den 100 °C ye kadar olan sıcaklık aralıklarında 17 adet sıcak su kaynakları vardır.
Pamukkale Travertenleri
Dünya'da eşine az rastlanan ve Türkiye'nin en güzel doğa harikalarından biri olan Pamukkale, Denizli ilinin yaklaşık 19 km kuzeyinde yer alır. Büyük Menderes Irmağının kollarından çürüksu'nun suladığı ovanın kuzeyinden çıkan termal su kaynakları ve beyaz travertenleri ile ünlüdür. Travertenler Küçük Çökelce Dağının batı yamaçlarında, deniz yüzeyinden 400 m yükseklikte ve yaklaşık 900.000 metrekarelik bir yaylaya yayılmıştır. Sıcaklığı yaklaşık 35 C olan termal suları sindirim sistemi, dolaşım, solunum ve romatizma hastalıklarına iyi gelmektedir. Doğal cazibesinin yanında, travertenlerin hemen yanıbaşında yer alan antik Hierapolis kentinin kalıntıları, yörenin tarihi zenginliğine katkıda bulunur. Bergama kralı II. Eumenes tarafından MÖ 190 yılında kurulmuş olan Hierapolis, eski Yunancada "Kutsal Kent" anlamına geliyordu. Muhtemelen termal maden sularının varlığı ve yörenin olağanüstü görünümü antik çağ insanlarını etkilemiş olmalıdır ki, dönemin zenginleri Roma'nın ve Anadolu'nun çeşitli bölgelerinden gelip, yaşamlarının son dönemlerini Hierapolis kentinde geçirirlerdi. Bu nedenle kentin Nekropolis'i (mezarlığı) son derece anıtsal ve değişik yörelere ait mezarlarla süslüdür.
İsa'nın 12 havarisinden biri olan Aziz Philip'in burada katledilmiş olması ve mezarının bu bölgede yer alması, yörenin Hıristiyanlık ve Bizans dönemlerinde de önemini korumasını sağlamıştır. 1334 yılında meydana gelen şiddetli bir depremle kent yıkılmış, yöre terkedilmiş ve Selçuklular Denizli kentini kurmuşlardır. Doğal ve tarihi özellikleri ile termal suları Pamukkale'nin turistik önemini arttırmıştır. Her yıl pek çok yerli ve yabancı turist yöreyi ziyaret edip, burada konaklamaktadır. Ancak yörede artan otel sayısı ve bu otellerin mevcut termal suları kendi havuzlarına aktarmaları, travertenlerin yenilenememesine yol açmaktadır. Bu nedenle yöre Kültür ve Turizm Bakanlıklarının ortak kararı ile "Milli Park" haline getirilmiş ve daha önemlisi 1991 yılında UNESCO tarafından "Dünya Doğal ve Kültür Mirası" kapsamına alınarak uluslararası koruma çalışmaları başlatılmıştır.
Pamukkale Travertenlerinin Oluşumu
Traverten çok yönlü, çeşitli nedenlere ve ortamlara bağlı, kimyasal reaksiyon sonucu çökelme ile oluşan bir kayadır. Pamukkale termal kaynağını meydana getiren jeolojik olaylar geniş bir bölgeyi etkilemiştir. Bu bölgede sıcaklıklar 35-100 derece arasında değişen 17 sıcak su alanı bulunmaktadır. Pamukkale termal kaynağı, bölgesel potansiyel içindeki bir ünitedir. Kaynak, antik dönemlerden beri kullanılmaktadır. Termal su kaynaktan çıktıktan sonra, 320 m uzunluğunda bir kanal ile traverten başına gelmekte ve buradan, 60-70 m lik kısmı çökelmenin olduğu traverten katkatlarına dökülmekte ve ortalama 240-300 m yol katetmektedir. Katkat havuzcuklarında ve katkat seddelerinde, çökelmekte olan kalsiyum karbonat, başlangıçta yumuşak bir jel halindedir. Zaman içinde sertleşmekte ve traverten olmaktadır. Ancak ziyaretçiler tarafından katkatlar üzerinde gezilmesi ve oynanması, henüz yumuşacık haldeki kalsiyum karbonatların ezilmesine, dağılmasına neden olmaktadır.
Termal kaynak suyu, normal şartlara dönüşmeye ve traverten oluşumuna neden olmaktadır. Termal sudaki kalsiyum bikarbonatın aşırı miktarda bulunması ve suyun yüzeye çıkışı sonucu karbondioksit açığa çıkmakta ve kalsiyum karbonat çökmektedir.
Beyazlığın oluşumunda, hava sartları, ısı kaybı, akışın yayılımı ve süresi etkilidir. Çökelme, termal sudaki karbondioksitin havadaki karbondioksit dengeye gelinceye kadar devam etmektedir. Yerinde yapılan analizlerde, kaynak başındaki suyun karbondioksit miktarı ortalama 725mg/l iken, suyun travertenleri terk ettiğinde bu miktar 145 mg/l'ye düşmektedir. Keza kalsiyumbikarbonat da benzer şekilde 1200 mg/l'den 400 m/l'ye düşmektedir. Keza Ca 576/8 mg/l düşmektedir. Bu analiz sonucuna göre, 1 lt sudan, traverten üzerine 499.9 mg CaCO3 çökelmektedir. Bu miktar, 1 l/sn su için günde 43191 gr. çökelme demektir. Ortalama yoğunluğu 1.48 g/cm³
alan kaplar. Suyun ortalama debisi 466.21/sn olduğuna göre 13584 m²
alan beyazlatılabilecektir. Pratikte bu şartları yerine getirmek güçtür. Ancak bu teorik yaklaşıma göre yılda 1 mm kalınlığında 4.9 km² alan beyazlatılabilir.
Derlemedir.
Son düzenleyen Safi; 28 Kasım 2017 04:15
Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!
