Makaroni pengueni

Makaroni pengueni (Eudyptes chrysolophus), penguengiller (Spheniscidae) familyasından Güney Amerika, Güney Afrika ve Antarktika Yarımadası arasında kalan bölgede yaşayan bir penguen türüdür. Sorguçlu penguenler (Eudyptes) olarak adlandırılan penguen cinsinin altı türünden birisidir. Kraliyet pengueni (Eudyptes schlegeli) ile akrabalığı vardır ve bazı kesimler bu ikisini tek tür olarak ele alırlar. Sarı bir sorgucu olup, yüzü ile üst kısmı siyahtır ve beyaz olan alt kısımdan keskin bir şekilde ayrılır. Yetişkinler ortalama 5,5 kg (12 lb) ağırlığında ve 70 cm (28 inç) uzunluğundadır. Erkek bireyleri, dişi bireylerinden daha büyük boyuttadır ve gagaları daha uzundur. Makaroni penguenleri göçmendir, istisnai durumlarda yuvalama mevsimi dışında karada görülürler. Yaşam süreleri 8 ila 15 yıl arasında değişir.

Makaroni pengueni çeşitli kabuklularla, küçük balıklarla ve kafadan bacaklılarla beslenmektedir. Herhangi bir Makaroni pengueni bireyi, yıllık olarak herhangi bir deniz kuşundan daha çok deniz canlısı tüketir. Bu penguenler yılda bir kez tüy dökerler, bu dönemde tekrar denize dönmeden önce yaklaşık dört hafta kadar kıyıda zaman geçirirler. Genellikle kolonileri 100.000'den fazla bireye sahiptir. Bu nedenle penguen türleri içerisinde üreme oranı en yüksek olan penguen türüdür. Üremeyle geçen yaz ayları sonunda, penguenler altı ay boyunca okyanusta dağılırlar. 2009'da yapılan bir araştırmada Kerguelen'deki penguenlerin Orta Hint Okyanusu'nda 10.000 km'nin (6.200 mil) üzerinde yolculuk yaptıkları belirlenmiştir. Yaklaşık 18 milyon bireyi ile makaroni pengueni en kalabalık penguen türüdür. Ancak popülasyonlardaki yaygınlıkta 1970'lerin ortasından beri azalma rapor edilmektedir. Bu faktörler penguenin korunma durumunun hassas olarak yeniden sınıflandırılmasına yol açmıştır.

Taksonomi
Makaroni pengueni, 1837'de Alman doğa tarihçisi Johann Friedrich von Brandt tarafından Falkland Adaları'nda tanımlandı.Tanımlamada sorguçlu penguenler (Eudyptes) cinsinin altı türünden biri olduğu belirtildi. Cins adı, Antik Yunancadaki eu (iyi) ve dyptes (dalıcı) sözcüklerinin birleşimiyle türemiştir. Türün epitet adı chrysolophus ise Yunanca sözcükler chryse (altın), ve lophos (sorguç) sözcüklerinden türetilmiştir.
Türün bilinen adı, 19. yüzyılın başlarında Falkland Adaları'nda kaydedildi. Anlaşıldığı kadarıyla İngiliz denizciler türü dikkat çekici sarı sorgucuna bakarak isimlendirdi.Makaronizm, 18. yüzyıl İngiltere'sinde gösterişli veya aşırı süslü özel bir tarz için kullanılan bir terimdi. Bu modayı benimseyen kişiler de maccaroni veya macaroni olarak adlandırılırdBu sebeple söz konusu şubenin adı "makaroni" olarak kabul edildi.
Mitokondri ve nükleer DNA'sı bulguları makaroni pengueninin yakın akrabası olan kraliyet pengueninden (Eudyptes schlegeli) yaklaşık 1,5 milyon yıl öncesinde ayrıldığını ortaya çıkarmıştır. Her ne kadar iki ayrı tür oldukları kabul edilse de, DNA dizilişindeki yakın benzerlikleri nedeniyle Avustralyalı iki kuşbilimci Les Christidis ve Walter Boles, makaroni pengueninin kraliyet pengueninin bir alt türü olduğu görüşünü benimsemiştir.İki tür görünüm olarak çok benzer olmasına rağmen kraliyet pengueninin siyah yerine beyaz bir yüz bölgesi vardır.1987-1988 yıllarında Avustralya Ulusal Antarktik Araştırma Keşfinde Heard ve Marion adalarında bir Hint-Pasifik alt türü olan E. chrysocome filholi ile yaptığı üç melez kaydı bildirilmiştir.

Fiziksel özellikler
Makaroni pengueni, dış görünüşü bakımından Eudyptes cinsinin diğer üyelerine benzeyen ve iri, sorguçlu bir penguendir. Yetişkin bir makaroni pengueninin ortalama boyu yaklaşık 70 cm'dir.Ağırlığı ise yılın hangi dönemine denk geldiğine ve cinsiyetine göre belirgin bir biçimde değişir. Erkeklerin ortalama ağırlığı kuluçka dönemi sonrası 3,3 kg, tüy dökme dönemi öncesi 6,4 kg ve tüy dökme dönemi sonrası 3,7 kg'dir. Dişilerde ise ortalama ağırlık tüy dökme dönemi öncesi 5,7 kg iken, tüy dökme dönemi sonrası 3,2 kg'dir.
Ağızdan itibaren gagaları 7-8 cm. kadardır. Üst gaganın tepesinde bir santimetreden az bir yükselti bulunur. Kanatları, omuzdan kanat uçlarına kadar 20,4 cm, kuyruğu ise 9-10 cm. kadardır.Kafa, çene, boğaz ve üst kısım siyahtır ve beyaz olan alt kısımdan keskin hatlarla ayrılmıştır. Yavrularda bu siyah tüyler mavimtrak bir parlaklığa sahiptir, erişkinlerde ise kahverengiye çalar. En ilginç özellikleri ise alnın ortasındaki bir perçemden başlayıp yatay bir şekilde enseye kadar uzanan sarı renkli sorguçlarıdır. Yüzgeçlerin dış kısmı mavi-siyah renkli olup, uçları beyazdır, iç kısımları ise beyaz renkli olup uçları siyahtır. Geniş soğansı gaga turuncu-kahverengidir. İris kırmızıdır ve gaganın bitiminden göze doğru pembemsi çıplak bir deri parçası bulunur. Bacaklar ve ayaklar pembedir. Erkekler ve dişiler görünüş olarak benzerdir, ancak erkekler çok az miktarda daha büyüktür.Erkeklerin gagaları dişilere göre daha büyük olur. Ortalama bir erkek gagası 6,1 cm iken, dişilerin 5,4 cm.dir. Bu özellikleri sayesinde erkek ve dişiler birbirlerinden ayırt edilebilir.
Olgunlaşmamış makaroni penguenleri ufak gövdeleri, küçük mat kahverengi gagaları, koyu gri çene ve boğazı, kafalarının üzerine saçılan eksik veya gelişmemiş sarı tüyleri ile ayırt edilirler. Üreme yaşından bir ya da iki yıl önce, 3-4 yaş arasında penguenlerde sorguç tamamen gelişmiştir.
Makaroni penguenleri, varolan bütün tüylerini değiştirecek şekilde yılda bir defa tüy döker. Tüy dökme sırasında yiyecek temin edebilmek için suya giremedikleri için tüy dökmeye başlamadan önce iki hafta kadar vücutlarında yağ biriktirirler. Tüy dökme işlemi 3 hafta ile 4 hafta arası sürer ve bu süreyi sahilde oturarak geçirirler. Tüy dökmeden hemen sonra denize dönerler ve baharda çiftleşmek için kolonilerine katılırlar.Ortalama yaşam süreleri pek iyi bilinmemektedir; Güney Georgia Adaları'nda yavrulayan erişkinlerin başarılı şekilde dönüş oranları üç yıllık dönemde yüzde 49 ile 78 arasında değişmiştir. Dönenlerin yüzde 10'u bir sonraki yıl yavrulamamıştır.

Davranış
Makaroni pengueninin ötüşü diğer sorguçlu penguenlere benzer. Eş bulma ve kur yapma döneminde, koloniler oldukça gürültülü olur ancak kuluçka dönemi süresince azalma eğilimi gösterir. Kuluçka döneminde ebeveynler yuvada yer değişikliği yapacağı zaman borazan benzeri sesler çıkarır, bu sayede birbirlerini kolaylıkla tanırlar. Bir penguen, görsel işaretin az ve yüksek seviyede gürültünün olduğu bir çevrede, yavru veya eşini çağırmak için mümkün mertebe kolonideki diğer binlerce kuşun sesiyle yarışmak durumundadır. Bilimsel çalışmalar makaroni pengueninin iletişimi, bir görüntü-çağrı kullanımıyla sağladığını ortaya koyar, her penguen benzersiz akustik bir imzayı içeren karmaşık bir ses yapısına sahiptir.Güney Georgia Adaları'ndaki kolonilerde kaydedilen penguen seslerinin Kerguelen ve Crozet Adaları'ndakilerden daha yüksek ritim ve alçak perdeye sahip olduğu ortaya çıkmıştır.
Koloniler halinde yaşamak, penguenler arasında vokal gösterilere ek olarak görsel repertuarı da geliştirerek sosyal etkileşimin yüksek olması sonucunu doğurur.Bu davranışlar, üreme döneminin başlarında zirveye çıkar ve koloniler, özellikle erkek penguenler denizde olduklarında sakinleşirler. Karşı koyma, ilerleme ya da yer değiştirme gibi mücadeleci gösteriler, diğer bireylerle çatışmayı yatıştırmak ve kaçınmak içindir.Özellikle bitişik yuvalarda olan makaroni penguenleri, gaga düellosu yapabilirler. Penguenler gagalarını birbirine kenetler ve güreşirler. Diğerini düşürmek için yapılan her denemede, rakip tekmelenir ve gagalanır ya da ensesine vurulur.Uysal görünümlü narin yürüyüşe sahiptir. Koloni içinde ilerlerken tüyleri düz, kanatları vücudun önünde, baş ve boyunları öne eğik, kuluçka halinde iken ya da yuvada durduklarında ise kafa ve boyunları hep kambur şekilde öne eğiktir.

Diğer penguen türleri gibi, makaroni pengueni de yuva yapma ve yiyecek arama sırasında sosyal davranan bir hayvandır. Kurdukları üreme kolonileri, bütün penguen türleri içerisinde en büyük ve en kalabalık olanlarıdır.. Üreme mevsimi dışında, genellikle açık denizlerde yaşarlar. Nisan ya da mayıstan ekime kadar denize dağılırlar.Charles Andre Bost tarafından yönetilen bir Fransız takımının 2009 yılındaki çalışmasında, Kerguelen'deki makaroni penguenlerine ait yuvaların, doğuya doğru 3×106 km2 'yi aşan bir alana yayıldıkları görülmüştür. Yer bulma algılayıcılarıyla donatılmış 12 penguenin, yaptıkları 10.000 km'nin üzerindeki yolculuklarında, kıyıya bir kere bile gelmeden, zamanlarını çoğunlukla 47–49° güney enlemleri ve 70–110° doğu boylamları arasındaki bölgede (Hint Okyanusu'nun ortalarında, bu alan "Ön Kutup Noktası" olarak ta bilinir) geçirdikleri görülmüştür. Bölge, krillerin azlığı açısından dikkate değerdir.

Avlanma ve beslenme
Makaroni pengueninin diyeti çeşitli kabukluları, kalamar ve balıkları kapsar, ancak her birinin oranı bölgeye ve sezona göre değişiklik gösterir. Kril, özellikle Antarktika krili (Euphausia superba) üreme mevsiminde gıdanın % 90'ından fazlasını oluşturur.Kafadanbacaklılar ve Notothenia rossii, Lepidonotothen larseni, Champsocephalus gunneri, Myctophidae türleri Krefftichthys anderssoni, Protomyctophum tenisoni ve Protomyctophum normani gibi küçük balıklar, yavru yetiştirme döneminde daha önemli bir hale gelir.Diğer birçok penguen türü gibi makaroni pengueni de bazen kasti olarak küçük taşları (10–30 mm çapında) yutar. Bu davranışın, derin su dalışında ağırlık oluşturmak için ve özellikle diyetin büyük kısmını oluşturan kabukluların dış iskeleti gibi yiyecekleri öğütmeye yardımcı olması için yapıldığına dair yorumlar yapılmaktadır.
Yiyecek arama genellikle günlük olarak idare edilir. Beslenecek yavrular varken gün doğumundan, gün kararmasına kadar sürer. Gece yolculukları bazen özellikle yavrular büyürken yapılır.2008'deki bir araştırmada penguenlerin hareketlerini izleyen, cerrahi olarak implante edilmiş veri kaydedicileri yavru yetiştirme döneminin bitmesiyle yiyecek arama yolculuklarının uzadığını gösterdi.Penguenler, kuluçka dönemi esnasında ve tüy dökmeden önce 10-20 gün kadar dışarı çıkma riskini göze alırlar. Yılda yaklaşık 9,2 milyon ton kril avlayan makaroni penguenleri, bütün deniz kuşları içinde en büyük tekli deniz kaynakları tüketicisidir.Makaroni penguenleri üreme dönemi dışında, kış göçü esnasında yaz mevsimindeki üreme dönemine oranla daha derine, daha uzun süre ve daha verimli bir şekilde dalar. Yıl boyunca yiyecek için dalışlar gündüz vakitlerinde yapılır, ancak kışın, günün daha kısa olması sebebiyle dalışlar daha sıkışık bir şekilde yapılır.
Avlanma uzaklığı kolonilerden itibaren, Güney Georgia'da 50 km (31 mil)kıta sahanlığından açıklarda ve Marion Adası'ndan 59-303 kilometre mesafede herhangi bir yer olarak ölçülmüştür. Makaroni penguenleri normalde 15-70 metre (49-230 ft) derinliklerde avlanır, ancak özel durumlarda 100 metre (330 ft) derinliğe indikleri de kaydedilmiştir. Kimi zaman gece aramaları da olur; ancak 3-6 metre (9,8-20 ft) aralığında olan bu dalışlar daha sığdır. Dalışlar nadiren 2 dakikadan fazla sürer.Bütün dalışlar "V" şeklindedir ve avlanma esnasında deniz dibinde vakit harcanmaz. Yiyecek aramaya ayrılan zamanın yaklaşık yarısı dalış için harcanır. Penguenlerin dalış başına 4–16 kril veya 40–50 amfipod yakaladığı hesaplanmıştır.

Düşmanlar
Makaroni penguenlerinin düşmanları orta-büyük boyutlu kuşlar ve deniz memelileridir. Katil balina (Orcinus orca), pars foku (Hydrurga leptonyx), Güneykutpu deniz ayısı (Arctocephalus gazella) ve Subantarktik deniz ayısı (Arctocephalus tropicalis) bazen bu penguenleri suda yüzerlerken avlarlar. Sürü halinde dolaşırlarken saldırıya uğrama olasılıkları çok düşüktür; yırtıcılar genelde yumurtaları ya da geride kalmış veya sürü tarafından terk edilmiş olan genç bireyleri avlarlar. Korsanmartı türleri, büyük kıngaga (Chionis alba) ve Larus dominicanus yumurtaları avlar, ayrıca bazen korsanmartı ve yelkovan kuşları yavrulara saldırır.

Kur yapma ve üreme
Dişi makaroni pengueni 5 yaşında, erkek makaroni pengueni ise en erken 6 yaşında çiftleşebilir. Dişilerin daha erken çiftleşmeye başlamasının nedeni erkek mevcudun daha çok olmasıdır. Erkek makaroni penguenin nüfusunun çok olması, dişilerin üreme zamanına girildiğinde daha deneyimli eş seçebilmesini sağlar.Dişiler koloniye katıldıktan birkaç gün sonra erkekler kendi hakimiyet bölgelerini tanıtır ve dişilere kur yapmaya başlarlar. Yuvada çiftleştikten sonra vardiyalı olarak kuluçkaya yatarlar.Dişi yumurtlarken öne doğru eğilir, hırıltı şeklinde yüksek sesler çıkarır, boynu ve gagası dikey hizaya gelene kadar ileri uzanır. Sonra ise kafasını bölge bölge sallar ve anırmaya benzer yüksek sesler çıkarır.Bir taraftan da iki tarafa doğru bükülür, kanatlarını çarpar ve gagasıyla tüylerini çekiştirir.South Georgia'da eşlerin sadakatini anlamak için yapılan gözlemler, çiftlerin dörtte üçünün bir sonraki yıl yine aynı eşle çiftleştiklerini göstermiştir.

Yetişkin makaroni penguenleri genellikle ekim sonlarında çiftleşir ve kasım başlarında yumurtalarını yapar.Yuva yere sığ biçimde kazılır ve üzeri taş, çakıl veya otlarla kaplanır ya da çimen topaklarının (Güney Georgia Adaları'nda) içine yapılır.Yuvalar, koloninin orta kısımlarında yaklaşık 66 cm., dış kısımlarda ise yaklaşık 86 cm. aralıklı olarak oldukça sığ biçimde yapılır.Sağlıklı bir makaroni pengueni bir yumurtlama döneminde iki yumurta bırakır. Birinci yumurta 90-94 gram gelir. 145-155 gram gelen ikinci yumurtanın %61-64'ü olan bu yumurtanın yaşama şansı oldukça azdır.İki yumurtanın toplam ağırlığı annenin ağırlığının %4,8'i kadardır ve bunun %20'si yumurta sarısı, %66'sı yumurta akı ve %14'ü de kabuğundan oluşur.Diğer penguen türlerine oranla, kabuk kırılma riskini azaltacak şekilde göreli olarak daha kalındır ve yumurtanın sarısı da civcivin daha gelişmiş bir şekilde doğmasını sağlayacak şekide daha iridir.Yavru yumurtadan çıktığında yumurta sarısının bir kısmı kabuğun içinde kalır ve civciv ilk birkaç gün bununla beslenir.

Birinci yumurtanın akibeti çoğu kez belirsizdir; fakat kraliyet pengueni ve dik sorguçlu penguenler üzerinde yapılan araştırmalara göre dişi ikinci yumurtayı yaptıktan sonra ilk yumurtayı kırdığını göstermiştir. Kuluçka süreci beş haftayı bulur ve her biri kabaca 12 gün kadar süren üç aşamadan oluşur.İlk aşamada hem erkek hem dişi kuluçkaya yatar ve daha sonra erkek yumurtayı dişiye teslim edip beslenmek üzere denize döner. Erkek denizden döner dönmez, bu sefer dişi yumurtayı erkeğe bırakıp denize gider ve civcivler yumurtadan çıkana kadar geri dönmez.Hem erkek hem dişi kuluçka süreci boyunca hatırı sayılır biçimde oruç tutmak zorundadır; erkekler denize gidecekleri zamana kadar 37 gün boyunca bir şey yemezler, denizde geçirdikleri 10 günlük süreden beslenmeden sonra tekrar nöbeti alıp yumurtadan yavru çıkıp belli bir aşamaya gelene kadar 36 gün daha bir şey yemezler. Dişiler ise erkeklerin gelip yumurtayı alacakları zamana kadar 42 gün boyunca herhangi bir besin almaz.Bu süre boyunca her iki yetişkin ağırlıklarının %36-40'ını kaybederler.İkinci yumurta yapıldıktan yaklaşık 34 gün sonra civciv çıkar. Makaroni penguenleri üreme kolonilerini genellikle nisan ya da mayıs ayınca terkedip okyanusa dönerler.

Yavru yumurtadan çıktıktan sonra erkek makaroni pengueni yeni doğmuş yavrusuna bakar. Erkek, yeni doğan yavrunun tüyleri büyüyene kadar 23 ile 25 gün arası onu korur ve sıcak tutar. Dişi ise bu dönemde bir iki günde bir yavruya yiyecek getirir. Erkek penguenler yavruları korumayı bıraktıktan sonra, yavruların sıcak kalabilmesi ve korunabilmesi için bir kreş oluştururulur. Yavrular 60-70 günlük olduklarında tüyleri kendilerini koruyabilecek hale gelir ve kendi başlarına denize gitmeye hazır hale gelirler.

Coğrafi dağılışı
1993 yılında yapılan bir araştırmayla makaroni penguenlerinin 11.841.600 yaşayan çift ile dünyadaki en kalabalık penguen nüfusuna sahip oldukları ortaya çıkarılmıştır.Makaroni penguenlerinin, Subantarktik bölgelerden Antarktika Yarımadası'na kadar 50 farklı noktada en az 216 üreme kolonisi kaydedilmiştir.[45] Güney Amerika'da, makaroni penguenleri Şili'nin güneyinde, Falkland Adaları'nda, Güney Georgia ve Güney Sandwich Adaları'nda ve Güney Orkney Adaları'nda bulunur. Ayrıca Güney Shetland Adaları, Bouvet Adası, Prens Edward Adası, Crozet Adaları, Kerguelen Adaları, Heard Adası ve McDonald Adaları dahil olmak üzere, Antarktika ve Antarktika Yarımadası'nda da yaşarlar.[46] Yiyecek arayan gruplar kuzeyde bulunan Avustralya, Yeni Zelanda, Brezilya'nın güneyi, Tristan da Cunha ve Güney Afrika'ya kadar ilerleyebilirler.

Habitat
Makaroni penguenleri bulundukları çevre koşulları nedeniyle yüksek rakıma sahip alanlarda yaşamaya evrilmişlerdir. Antarktika gibi oldukça soğuk ve zorlu iklim koşulları olan bir kıtada hayatta kalabilmek, bir hayli zor yeryüzü şekilleri üzerinde yaşayabilme becerisi gerektirmektedir. Bu nedenle makaroni penguenleri, yüksek ve karlı kayalıklarda, sularla sınırlanmış buzul ya da adacıklarda, okyanus sınırındaki devasa uçurumlarda hayatta kalmayı öğrenmişlerdir.Üreme kolonileri genellikle dik yamaçlarda ya da tam tersine düzgün zemine sahip bölgelere yerleşir, çoğunlukla biteyden yoksun olmasına karşın bu alanları tercih ederler ve "Tussock çimeni" denilen bitkilerden oluşmuş küçük topluluklarının ortasına yuva yaparlar.

Korunma durumu
Makaroni pengueni nüfusunun yaklaşık 18 milyon olmasına karşın, farklı noktalarda yapılan araştırmalar önemli ölçüde bir azalma kaydetmiştir.Üstelik 1970'li yılların ortaları ile 1990'lı yılların ortaları arasında Güney Georgia'da bulunan nüfusta %50'lere varan bir düşüş yaşanmıştır.Ayrıca Şili'nin güneyindeki "Isla Recalada"da birçok birey gözden kaybolmuştur. Toplam nüfustaki bu düşüş, türün IUCN Kırmızı Listesi'nde "Zarar Görebilir" (VU) sınıfına taşınmasıyla sonuçlandı.Ancak bu penguenlerin yaşayıp ürediği birçok alan koruma altına alındı ve bu koruma çalışmaları sürdürülmektedir. Heard Adası ve McDonald Adaları bu canlılar için bir "Dünya Mirası" haline getirildi.Makaroni penguenleri, ticari balıkçılık ve deniz kirliliğinden etkilenebilmektedir.2008 yılında yapılan bir çalışmaya göre, iklim değişiklikleri ve balıkçılığın neden olduğu kril nüfusundaki düşüş, dişi makaroni penguenlerinin üreme yeteneklerini olumsuz etkilemektedir.

Popüler kültüre etkileri

• ABD yapımı Madagaskar Penguenleri adlı çizgi filmde yer alan özel ajan Buck Rockgut bir makaroni penguenidir.
• 2006 yılında çekilen Neşeli Ayaklar adlı filmde ve devam filmi Neşeli Ayaklar 2'de yer alan makaroni penguenleri orijinal filmde Robin Williams, Elijah Wood, Brad Pitt ve Nicole Kidman gibi oyuncular tarafından seslendirilmiştir.
• Panda Bear, Panda Bear, What Do You See? adlı çocuk kitabında da bir makaroni pengueni yaratılmıştır.

Alem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Aves (Kuşlar)
Takım: Sphenisciformes (Penguenler)
Familya: Spheniscidae
(Penguengiller)
Cins: Eudyptes
Tür: E. chrysolophus
Binominal adı Eudyptes chrysolophus