Az gelişmiş ülkelerde sosyoloji hangi yönde gelişmektedir?
“Az gelişmiş ülke” deyimi çok yaygın bir deyimdir,fakat,kesin bir tanıma hala kavuşmuş değildir. Burada konumuz az gelişmiş ülkeler sosyolojisi olmayacağına göre,ancak bu ülkelerde sosyolojinin gelişme yönü üzerine birkaç kelime söylemekle yetineceğiz. Bu yüzden ve ayrıca,az gelişmiş ülke kavramının gerçekteki kapsamı ve özellikleri üzerine duramayacağımız gibi,az gelişmiş ülke deyimiyle,onun eş anlamlı olarak kullanılan “geri kalmış ülke” ,”ekonomik gelişme yolundaki ülke” deyimleri arasında hangisinin gerçeği yansıttığı sorusunu yanıtlamaya da çalışmayacağız.
Az gelişmiş ülke deyiminin taşıdığı ilk ve kesin farkı belirtmek için,b deyimi “sanayici olmayan ülke” anlamında alyoruz.
Durkheim’ın şu gözlemi,hala geçerliliğini sürdürüyor kanısındayız: “Bazı olaylar,örneğin işbölümü,ancak bütün bir toplumca,çözümü ivedilikle gerekli sorunlar olarak görüldüğü zaman bilgi konusu olurlar.”
Sosyolojinin sanayici Avrupa ülkelerinde doğması ve gelişmesi,sosyolojideki kavramları ya da kavramların pek çoğunu bu ülkelerin gerçeklerine göre oluşturmuştur. Başka bir deyişle,bu günkü sosyoloji,Avrupa toplumlarının gelişmesinin damgasını az çok taşımaktadır. Oysa ,az gelişmiş ülkelerdeki toplumsal çevreler ve sorunlar,farklılıklar göstermektedir. Bu yüzden ,Avrupa ülkelerindeki toplumsal değişmeleri anlamak ve açıklamak için oluşturulan kavramların az gelişmiş ülkeler gerçeğine uygulanması,yersiz düşmektedir.
Amerikalı olsun,Avrupalı olsun,hep sanayi toplumlarını inceleyen sosyologların (ki bunlar arasında da çok büyük yaklaşım farkları vardır) kendi zihinsel alışkanlıklarını diyebileceğimiz kendi kavramlarını,incelemek istedikleri az gelişmiş ülkeler gerçeğine uygulamaları onları başarısızlığa götürmektedir. Yabancı ülkelerin üniversitelerinde yetişerek,o ülkelerdeki bilimsel anlayışın kavramlarını ya da zihinsel alışkanlıklarını,döndüklerinde,kendi az gelişmiş ülkelerin gerçeğine uygulamak isteyen öğrenci ve aydınların girişimi de başarısızlıkla sonuçlanmaktadır. Bazı az gelişmiş ülkelerde,yukarıda söylediğimiz gibi sonucu başarısızlık olacak biçimde araştırmalar sürdürülürken,bazı az gelişmiş ülkelerde de kimi sosyolog yada sosyal bilimcilerin,uygulamak için en bilimsel yöntemi seçerek,kendi gerçekleri olan araştırma konusunun bütün boyutlarıyla ilgili,mümkün olduğunca çok bilgi toplamaya çalıştıkları ve böylece kendi az gelişmiş ülkelerin özel gerçeğini yansıtan kavramlar oluşturdukları görülmektedir.
kaynak: 100 soruda sosyoloji
