Arama

Orhan Kemal - Tek Mesaj #1

BARIŞ - avatarı
BARIŞ
Ziyaretçi
14 Kasım 2006       Mesaj #1
BARIŞ - avatarı
Ziyaretçi

Orhan Kemal, asıl adı MEHMET RAŞİT ÖĞÜTÇÜ

Ad:  Orhan Kemal.JPG
Gösterim: 1506
Boyut:  33.4 KB

(d. 15 Eylül 1914, Ceyhan - ö. 2 Haziran 1970, Sofya),
Toplumsal gerçekçi sanatın yetkin temsilcilerinden öykü ve roman yazarı.

Geniş halk kitlelerinin günlük yaşamından seçtiği konuları gerçekçi bir anlatımla işlemiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Birinci Dönem Kastamonu milletvekilliği, ayrıca bir ara adliye vekilliği yapan Abdülkadir Kemali (Öğütçü) Bey’in oğluydu. Babasının 1930’da Adana’da kurduğu Ahali Cumhuriyet Fırkası’nın hükümetçe kapatılması üzerine ortaokul son sınıftayken ailesiyle birlikte Suriye’ye gitmek zorunda kaldı.

Suriye ve Lübnan’da bir yıl kadar kaldıktan sonra Adana’ya döndü (1932). Çırçır fabrikalarında işçilik, dokumacılık, kâtiplik, ambar memurluğu gibi işlerde çalıştı. İlk şiirlerini yazdığı askerliği sırasında (1938) yabancı rejimler lehinde propaganda yaptığı gerekçesiyle yargılandı ve beş yıl hapse mahkûm oldu (1939). Kayseri, Adana ve Bursa cezaevlerinde yattı. Bursa Cezaevi’nde Nâzım Hikmet ile tanışması yaşamında ve sanatında dönüm noktası oldu. Cezaevinden çıktıktan sonra (1943) Adana’ya dönerek çeşitli işlerde çalıştı. 1950’de ailesiyle birlikte İstanbul’a gitti. Burada geçimini yalnızca yazarlıkla sağlamaya çaba gösterdi. İstanbul’da bir lokantada yasalara aykırı siyasal propaganda yaptığı savıyla hakkında dava açıldı, ama yargılama sonucunda aklandı (1966). Yaşamının son döneminde hasta olduğu bir sırada Bulgaristan Yazarlar Birliği’nin çağrılısı olarak Sofya’ya gitti (1970). Orada tedavi edildiği hastanede öldü. Cenazesi İstanbul’a getirilerek Zincirlikuyu Mezarlığı’na gömüldü.

Hece ölçüsüyle Kayseri’den yazıp gönderdiği ilk şiiri “Duvarlar”, İstanbul’da yayımlanan Yedigün dergisinde Reşat Kemal imzasıyla çıktı (25 Nisan 1939). Daha sonra Raşit Kemali adıyla yazdığı şiirleri Yedigün ve Yeni Mecmua’da yayımlandı (1939-40). Hapishane yaşamının ilk döneminin ürünleri olan şiirleriyse Yeni Ses ve Yeni Mecmua’ da çıktı (1940-41). İlk romanı Babaevi’nin bir bölümünü oluşturan “Balık” aylık Yeni Edebiyat dergisinde yayımlandı (1940). Bundan sonra çalışmalarını şiirin yanı sıra öykü üzerinde yoğunlaştırdı.

Orhan Kemal adını ilk kez Yürüyüş dergisinde çıkan şiir ve öykülerinde kullandı (1942). Öyküleri Varlık, Seçilmiş Hikâyeler Dergisi, Yeditepe başta olmak üzere, dönemin önemli dergilerinde yayımlandı. Ayrıca gazetelerde tefrika edilen romanlar ve film senaryoları yazdı. Geçimini sağlamak çabası içinde çeşitli alanlarda çok sayıda ürün verdi. 72. Koğuş (1954,1988), sinemaya da uyarlanan Murtaza (1952, 1989), Eskici ve Oğulları (1962; yb 1970, 1982, Eskici Dükkânı adıyla), Kardeş Payı (1957) adlı yapıtları tiyatroya uyarlandı. Doğrudan oyun olarak yazdığı tek yapıtı olan İspinozlar (1964) önce 1965’te oynandı, daha sonra da Yalova Kaymakamı adıyla sahnelendi.

Orhan Kemal, öykülerinde ve romanlarında günlük yaşamın değişik yönlerini işledi. Kahramanlarını ise genellikle ezik, sömürülen, yoksul insanların arasından seçti. Bu insanların yaşamını, sorunlarını, iç dünyalarını yansıtırken kinsiz, herkese karşı sevecen, umutlu bir yaklaşımı benimsedi. Babaevi’ nde (1949, 1983) çocukluk yıllarını, Avare Yıllar’da ise (1950, 1983) gençliğini anlattı. Otobiyografik özellikler taşıyan bu romanlarında çocukluğunun ve gençliğinin geçtiği işçi çevreleriyle göçmen mahallelerindeki insanları doğal yaşamları içinde gerçekçi, yalın bir dille betimledi.

Yapıtlarının hemen hepsinde toplumsal yapıdaki çelişkileri ustaca gösterdi. Sanayileşmenin, kırsal kesimden kentlere göç olayının, işçi işveren ilişkilerinin ve geçim kavgalarının yol açtığı sorunları güçlü gözlem gücüyle ve özgün, yalın anlatımıyla ortaya koydu. Hızlı bir devinimin görüldüğü ve konuşmaların büyük bir ağırlık taşıdığı yapıtlarında, önceleri şive özelliklerine de geniş biçimde yer verdi. Sanatının olgunluk döneminde daha çok Adana yöresindeki toprak ve fabrika işçilerinin yaşamlarını ele aldı. Bu döneminin yapıtlarından olan Bereketli Topraklar Üzerinde (1954, 1989), Vukuat Var (1958, 1989), Hanımın Çiftliği (1961,1983), Kaçak (1970, 1982) ve Kanlı Topraklar’da (1963, 1985) Çukurova’nın ekonomik ve toplumsal yapısındaki değişimin yöre halkı üzerindeki etkisini işledi.

Orhan Kemal Kardeş Payı (1957) ile 1958’de kazandığı Sait Faik Hikâye Armağanı’nı, Önce Ekmek (1968, 1984) ile 1969’da yeniden aldı. Bu yapıtıyla ayrıca 1969 Türk Dil Kurumu Öykü Ödülü’nü de kazandı. 72. Koğuş oyunuyla Ankara Sanatseverler Derneği’nce yılın en iyi oyun yazarı seçildi (1967). Ailesince düzenlenen Örhan Kemal Roman Armağanı 1971’den beri her yıl ölüm yıldönümünde verilmektedir.

ÖBÜR ÖNEMLİ YAPITLARI. Öykü. Sarhoşlar (1951, 1987), Çamaşırcının Kızı (1952, 1984), Gre (1954, genişletilmiş basım 1968, 1982), Arka Sokak (1956, 1975), Babil Kulesi (1957), Dünyada Harp Vardı (1963), Mahalle Kavgası (1963), İşsiz (1966), Küçükler ve Büyükler (1971). Roman. Cemile (1952, 1984), Suçlu (1957, 1987), Devlet Kuşu (1958, 1987), Gavurun Kızı (1959), Küçücük (1960), Dünya Evi (1960, 1982), El Kızı (1960, 1985), Gurbet Kuşları (1962,1990), Sokakların Çocuğu (1963, 1983), Bir Filiz Vardı (1965, 1990), Müfettişler Müfettişi (1966, 1982), Yalancı Dünya (1966, 1989), Evlerden Biri (1966, 1983), Arkadaş Islıklan (1968, 1987), Sokaklardan Bir Kız (1968, 1985), Kötü Yol (1969, 1985). İnceleme. Senaryo Tekniği ve Senaryoculuğumuzla İlgili Notlar (1963). Anı. Nâzım Hikmet’le Üç Buçuk Yıl (1965, 1976).

Kaynak: Ana Britannica
Son düzenleyen Baturalp; 16 Kasım 2016 01:22