Myanmar Birliği ya da Burma
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Çinhindi yarımadasının kuzeybatısında, eski adı Birmanya Birliği Sosyalist Cumhuriyeti olan devlet. Bangladeş, Hindistan, Çin, Laos ve Tayland ile sınırlanır. Batı ve güneyde Bengal Körfezi ve Andaman Denizi'ne açılır. Malakka Yarımadası'nı Çinhindi Yarımadası'na bağlayan ince ve uzun Kra Kıstağı'nın batı Bölümü de Myanmar'da kalır. Bu kıstak, doğuda Tayland Körfezi ile batıda Andaman Denizi arasındadır. Bu dağ sıraları arasında, yine aynı yönde uzanan vadilerde İrravaddi, Saluen ırmakları ve kolları akar. Bu vadiler güneyde yer yer birleşerek geniş deltalar oluştururlar. Ülkenin en hayatî, en kalabalık kesimi burasıdır.
Bir yandan çok su taşıyan ırmaklarla kesilmesi, öte yandan yaz musonlarının sağladığı yağışlarla delta toprakları tarıma çok elverişlidir. Yangon'da yıllık yağış tutarı ortalaması 2.500, Bengal Körfezi'nin kuzey kıyısında Akyab'da 5.200 mm. dir. Muson Asyası'nın başlıca pirinç ülkelerinden biridir, ihracatın değerce % 60 kadarını sağlar.
Pirinçten sonra ikinci ihraç malı tikağacının kerestesidir.
Kökenleriyle Hintli ve Tibetli olan ve Çinlilerle karışmış bulunan halk, etnik bakımdan çok karışıktır. Çoğunluğu daha çok güneyde yerleşmiş olan Birmanlar oluşturur. Birmanlar 11. yüzyılda büyük bir devlet kurdular. Bu devlet 1287'de Moğol istilâsıyla yok oldu, ancak birkaç yüzyıl sonra yeniden kurulabildi. 19. yüzyılda Hindistan'ın bir parçası olarak İngiltere egemenliğine girdi. 1937'de Hindistan'dan ayrıldı. 1942-1945'te Japonlar tarafından işgal edildi. 1948'de bağımsız bir devlet hâlinde örgütlendi. Tarafsız bir politika izledi. 1947'de Britanya Uluslar Topluluğu'ndan ayrıldı. 1974 yılında düzenlenen Anayasa ile, yönetim biçimi sosyalist cumhuriyet olarak belirlendi.
Eski bir general olan Ne Win, 1981'e kadar devlet başkanlığı yaptı. Bu tarihte devlet başkanlığından ayrılan Ne Win, o tarihte ülkedeki tek parti olan Birmanya Sosyalist Program Partisi'nin ve Politbüro'nun başkanlığını yapmayı sürdürdü. 9.11.1981'de Devlet Konseyi genel sekreteri ve Genelkurmay başkanı U San Yu devlet başkanı oldu. 1982'de Parti gerillalarıyla ordu arasında çatışmalar başladı. 1983'te Güney Kore cumhurbaşkanına bir suikast düzenlendi, cumhurbaşkanı ölümden kurtuldu ama maiyetinde bulunan 21 Güney Koreli yaşamlarını yitirdiler. 1984'te gerillalara karşı bir harekât düzenlenerek 2.500 gerilla öldürüldü. Harekâttan kaçan on bin kadar sivil Tayland'a sığındı. 1985'te de gerillaların gelir kaynağını oluşturan afyon ticaretine karşı Doğu Birmanya'ya bir harekât düzenlendi.
1985'te yeni siyasî düzenlemeler yapılarak Birmanya Sosyalist Program Partisi başkan yardımcılığına U San Yu, Parti genel sekreteri U Aye Ko ise devlet başkanı yardımcılığına getirildi. 1988'de Sein Lwin devlet başkanı olduysa da halktan gelen tepki üzerine istifa etmek zorunda kaldı. Eylül 1988'de, ülkeyi saran demokrasi hareketlerini bastıran general Saw Maung, askerî bir darbeyle ülke yönetimini ele geçirdi. Binlerce gösterici öldürüldü ve çok sayıda muhalif tutuklandı.
Ülkenin adı, 26 Mayıs 1989'da Myanmar Birliği olarak değiştirildi. Değişikliğin amacı, ülke halkının yalnızca çoğunluktaki Birmanlardan değil, değişik etnik topluluklardan oluştuğunu vurgulamaktı. Ülkenin başkentinin Rangoon olan adı ise, Yangon olarak değiştirildi. Askerî yönetim yüzeyde kalan bir dizi ekonomik ve sosyal değişikliğe gitti ve Mayıs 1990'da serbest seçimlerin yapılacağı açıklandı. Mayıs 1990'daki genel seçimleri ana muhalefet partisi Demokrasi İçin Ulusal Birlik kazandı; ama askerler iktidarı devretmeyi reddedince, bütün ülkede şiddet hareketleri, çatışmalar yeniden başladı.
