Mültezim
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Osmanlı İmparatorluğu'nda devletin toplaması gereken vergileri toplamada aracı olan kimse. Vergilerin toplanma işi her yıl açık artırmayla ihaleye çıkarılır, dileyen bu ihalelere katılır, açık artırmayla belli vergi kaynaklarının vergisinin toplanma işini üstlenirdi. Açık artırmaya katılan kimse, yüklendiği miktarı peşinen hazineye öder, daha sonra vergileri, devlet gücünden de yararlanarak fazlasıyla toplar ve bu işten çıkar sağlardı. 16. yüzyıldan önce mültezimlik fazla toplumsal bir önem taşımazdı. Hele köylerden vergilerin mültezimler aracılığıyla toplanması, hemen hemen yok denecek bir uygulamaydı. Ancak mirî toprak düzeninin bozulması, timar, zeamet sahiplerinin tasfiyesi, vergi toplanmasında bir boşluk doğurdu. Bu boşluk, mültezimler tarafından dolduruldu. 17. yüzyılın sonlarına doğru, vergi kaynakları, çok zengin mültezimlere yaşam boyunca, hatta babadan oğula geçercesine ihale edilmeye başlandı. Anadolu ve Rumeli'de köylerin vergileri giderek belli aileler aracılığıyla toplanır oldu.
