Diz Kireçlenmesi (Diz Osteoartriti ve Gonartroz)

Diz kireçlenmesi, en sık görülen eklem kireçlenmesidir.

- Gonartroz, orta yaş üstünde ve ileri yaştaki diz ağrılarının başlıca sebebidir.
- Diz osteoartriti, kireçlenmesi diz eklemini oluşturan kıkırdakların aşınması ile başlayan bir klinik tablodur.

Diz kireçlenmesinin nedenleri nelerdir?
* İleri yaş,
* Önceki eklem içi kırıkları gibi diz yaralanmaları,
* Tekrarlayan diz travmaları,
* Geçirilmiş ön çapraz bağ yırtıkları, menisküs yırtıkları, kıkırdak yaralanmaları dizin mekaniğini bozup aşınmayı arttıran yönde etki ediyorsa,
* Osteokondritis dissekans ve diğer diz kıkırdak sorunları
* Eklem içi serbest kıkırdak parçaları,
* Romatoid artrit, gut hastalığı gibi emflamatuvar hastalıklar,
* Geçirilmiş diz septik artritleri ve enfeksiyonlar,
* Aşırı kilolu olmak diz ekleminde kireçlenmeye, osteoartrite neden olmaktadır.

Diz kireçlenmesinin bulguları nelerdir?
Diz kireçlenmesinin ana bulguları; ağrı, eklem hareketlerinde kısıtlılık,eklem sertliği ve dizde şişliktir. Diz osteoartritinde,kireçlenmesinde bulgular yavaş yavaş ilerleyip ortaya çıkar.

Gonartrozda; örneğin ağrı, önceleri sadece uzun aktiviteler, uzamış yürüyüşler sonrasında olurken zaman ilerledikçe istirahatte bile ağrı görülür. Eklem sertliği özellikle uzun süreli oturmalardan sonra daha bariz hale gelir ve hastalar ayağa kalktıklarında bir süre zorlanırlar daha sonra dizleri açılır ve rahat hale gelir.

Diz kireçlenmesinin tanısı nasıl koyulur?
Ortopedi doktoru, diz kireçlenmesinin tanısını koymak için size bir takım sorular yönelterek fikir sahibi olacaktır. Ortopedi doktoru, ağrınızın ne zamandır olduğunu, hangi aktivitelerle diz ağrınızın arttığını, diz ağrısının nasıl hafiflediğini, daha önce geçirdiğiniz herhangi bir diz ameliyatı veya travması olup olmadığı gibi konularda size sorular yöneltecektir.

Diz ekleminizin muayenesi sırasında, ortopedi doktoru dizinizi gözleyerek, dizde şişlik olan bölgeleri diz ekleminde herhangi bir açısal deformite olup olmadığına eski yaralanma ve ameliyat izlerine bakar. Daha sonra muayenede, diz ekleminin değişik yerlerine baskı uygulayara hassasiyet olan yerleri saptamaya çalışır. Diz ekleminizi oynatarak diz eklemi hareketlerinde kısıtlılık olup olmadığına bakar. Daha sonra farklı manevra ve muayene tetkikleri ile meniskus, bağ ve kıkırdak sorunları hakkında bulgu varlığını araştırır.

Diz kireçlenmesinde doktorunuz diz röntgenleri istediğinde bunlar ayakta, yatarak yada ayakta dizler bükülü vaziyette çekilebilir. Röntgenlerde, ortopedi doktoru, diz ekleminde açısal deformite varlığı, diz ekleminde gonartrozda görülen eklem aralığında daralma ile karekterize kıkırdak aşınması ve miktarını ve kireçlenmeye bağlı gelişen kemik çıkıntılarını ve boyutlarını görerek diz osteoartritinin, diz kireçlenmesinin düzeyini ortaya koyar.

Bazı durumlarda ortopedi doktoru, MR tetkiki ister. MR tetkiki ile kıkırdak, menisküs ve hağa yırtıkları tam olarak görüntülenebilir. MR tetkiki özellikle kıkırdak aşınması ileri düzeyde olmayan ve genç diz kireçlenmeli hastalarda istenmektedir.

Diz kireçlenmesi tedavisi nasıl yapılmaktadır?
Diz kireçlenmesini tedavi etmede, en önemli unsur mevcut kireçlenmenin düzeyini saptamaktır. Çok hafif düzeyde yada erken evredeki diz kireçlenmesinde ağrı kesiciler ve diz egzersizleri yeterli olmaktadır. Burada en önemli husus, eğer hastanın diz ekleminde açısal bir dönüklük, deformite varsa ve bunun diz kireçlenmesini arttırdığı düşünülüyorsa bu açısal bozukluğun cerrahi düzeltilmesi planlanmalıdır.
Orta düzeyde diz kireçlenmesinde MR tetkiki ile dizdeki aşınmayı arttıracak yada hastanın ağrı şikayetine sebep olduğu saptanan kıkırdak bozukluklar, menisküs yırtıkları bağ yarlanmaları, diz kapağı uyum sorunları saptanırsa, diz artroskopisi ile bu bozukluklar tedavi edilir.

Örneğin diz eklemi kıkırdağına sürten, kilitlenmelere, diz eklem hareket kısıtlılığına sebebiyet veren bir menisküs yırtığı artroskopik menisektomi ile tedavi edilerek hastanın rahatlatılması hedeflenir. Orta düzey diz kireçlenmesi olan hastalarda eğer hastanın diz ekleminde açısal bir dönüklük, deformite varsa ve bunun diz kireçlenmesini arttırdığı düşünülüyorsa orta yaş hastalarda bu açısal bozukluğun cerrahi düzeltilmesi planlanmalıdır.

İleri yaş hastalarda ise yük azaltıcı dizliklerle dize binen yük eşit dağıtılmaya çalışılır. Yine orta düzeydeki diz eklemi kireçlenmelerinde fizik tedavininde önemli rolü vardır. Artroskopi gerektiren hastalarda artroskopi sonrası gerektirmeyenlerde ise direk olarak fizik tedavi ile iyi sonuçlar alınabilir.İleri düzey kireçlenmesi olan hastalar, ağrıları istirahatte iken bile olan hastalardır. Bu hastaların çekilen radyografilerinde eklem mesafelerinin çok daraldığı ve kemik çıkıntılarının belirgin olduğu görülür. Bu hastalarda önemli olan kireçlenme bulgularının dizin tamamında mı yoksa sadece iç kısmında mı olduğudur. Sadece iç kısımda şikayeti olan genç ve uygun hastalarda tek kompartmanlı diz protezi sadece dizin iç kısmına uygulanır. İleri yaş ve/veya dizin hem iç hemde dış tarafı etkilenmiş hastalarda da total diz protezi uygulanır.