1- Dirse Han Oğlu Boğaç Han Destanı:
Toy edilirken Han’ın emri gereği çocuğu olmayanlar kara çadırda kalacaktı. Kara çadıra oturtulan ve çocuğu olmayan Dirse Han’ın bir oğlu olur ve Bayındır Han’ın boğasıyla yiğitçe dövüşüp onu yendiği için Dede Korkut tarafından “Boğaç” olarak adlandırılır, bey olur. Dirse Han’ın kırk yiğidi bunu hazmedemezler, oğul ile babanın arasını açmaya çalışırlar, oğlanı babasına kötülerler. Bunun sonucunda bir av sırasında babası oğlunu iki kürek kemiği arasından oklar. Annesinin sütü ve kır çiçeği oğlanın yarasına derman olur. Boğaç Han iyileşir. Bunun üzerine kırk hain ondan korkarlar ve babasını kaçırırlar. Oğlan bunun üzerine yanına kırk yiğit alarak kaçırılan babasını kurtarır. Baba oğul sarmaş dolaş olurlar. Dirse Han oğluna taht verir.

2- Salur Kazan’ın Evinin Yağmalandığı Destanı:
Salur Kazan, oğlu Uruz Han’ın uyarısına rağmen, Oğuz beyleriyle ava çıktığı sırada, evine üç yüz yiğidi ve Uruz’u bırakmasına rağmen, düşman Şökli Melik gelir ve eşini, gelinini ve oğlunu esir alır. Bu da yetmez, başında çobanları olan Salur Kazan’ın sürüsünü de yok etmeye çalışır. Ancak akıllı çoban buna izin vermez. Gördüğü kötü rüya üzerine avdan dönen Salur Kazan durumu öğrenir, düşman ellerine gider. On bin koyununu düşmana vermeyen çoban da (o istemese de) kendisiyle gelir. Oğuz beyleriyle birlikte düşmanı yener ve yurtlarına dönerler.

3- Kam Püre Bey Oğlu Bamsı Beyrek Destanı:
Bayındır Han’ın Oğuzları topladığı sohbete tüm beylerin oğullarıyla gelmesi üzerine, Püre Bey soyunu devam ettirecek bir oğlu olmadığı için üzülür. Oğuz beyleri, Püre Bey için bir oğul, Piçen Bey’e de doğacak oğlana vermesi için bir kız dilerler. Kam Püre’nin bir oğlu, Biçen Bey’in de bir kızı olur, ikisini beşik kertmesi yaparlar. Doğan oğlan büyüdükten sonra kendisine hediye getiren bezirgânları kafirlerden kurtarır ve “Bamsı Beyrek” adını alır. Banu Çiçek’le evleneceği gece Banu Çiçek’te gözü olan Bayburt Hisarı Bey’i saldırıp uykudayken Bamsı Beyrek ve otuz dokuz yiğidini esir alırlar. Aradan on altı yıl geçer ve Bamsı Beyrek’in izi bir türlü bulunamaz. Banu Çiçek’in abisi Deli Karçar’a, Yalancı oğlu Yaltacuk’un kanlı bir gömlek getirip “Bamsı öldü.” demesiyle Banu Çiçek Yaltacuk’a verilir. Düğün gecesi esir bulunduğu kaleden, Bayburt Hisarı’nın kendisine aşık kızının yardımıyla kaçan Bamsı, yaşadığını Banu Çiçek’e bildirir. Bamsı, kaçan Yaltacuk’u yakalar ama af dileyince bırakır. Daha sonra yiğitleri ile birlikte Bayburt Hisarı’nı zapt ederler. Sonra kırk gün kırk gece düğün yapılır.

4- Kazan Bey Oğlu Uruz’un Tutsak Olduğu Destanı:
Kazan Bey, oğlunun henüz bir kan akıtıp, baş kesip isim sahibi olamayışına, yani yiğitliğini ispatlamamış olmasına üzüldüğünü bildirir. Oğlu da bu duruma çok üzülür ve babasından nasıl savaş edildiğini, kan döküldüğünü kendisine öğretmesini ister. Kazan Han bunun üzerine oğlunu ava çıkarır, bu sırada düşman gelir ve Kazan Han savaşmaya başlar. Oğluna sadece izlemesini söylemesine rağmen, oğlan babasına fark ettirmeden savaşır. Babası, oğlunu bulamaz; evde de göremeyince düşmanla savaşılan yere gelir. Oğlunun kılıcını görünce onun esir düştüğünü anlar. Düşmanla tek başına savaşa giden Kazan Bey, yenilir.Bunun üzerine Kazan Bey’in hanımı Burla Hatun kırk kızla ve diğer Oğuz beyleriyle kafirleri yener. Oğuzlar yurtlarına dönerler.

5- Duha Koca Oğlu Deli Dumrul Destanı:
Duha Koca oğlu Deli Dumrul, bir kuru çayın üstüne köprü diker, geçenden otuz üç akçe, geçmeyenden de döve döve kırk akçe alır. Bunun sebebini de erliğinin, yiğitliğinin yayılması olarak açıklar. Bir gün köprünün üstünde bir gencin ölmesi üzerine Deli Dumrul, Azrail’e meydan okur ve bu yiğidin canını alan Azrail’in gelip kendisiyle savaşmasını ister. Bu başkaldırı üzerine Allah, Azrail’i Deli Dumrul`un canını alması için yollar. Deli Dumrul, Azrail’i bir türlü yakalayamaz ve Allah’ın birliğine iman eder. Allah da bir can getirmesi şartıyla canını bağışlayacak olur. Annesi de babası da can vermeyi kabul etmez. Artık öleceğine inanan Deli Dumrul, karısıyla helalleşmeye gider. Karısının kendisine canını vermek istemesi üzerine Allah’a “Ya ikimizin canını da birlikte al, ya ikimizi de yaşat.” der. Allah ikisine de yüz kırkar yıl ömür verir. Annesi ve babasının da canını alır.

6- Kanglı Koca Oğlu Kan Turalı Destanı:
Kanglı Koca adında bir Oğuz eri, kahraman oğlu Kan Turalı’ya onu evlendirmek istediğini söyler. Ancak oğlan, kendisinden bile daha hızlı, daha usta nişancı bir kız istediğini söyler. Tüm Oğuz illerini gezer ama aradığı kadar kahraman, gözü pek bir kız bulamaz. Babası arayışları sonunda, Trabzon tekfurunun kızının tam oğlunun istediği gibi bir kız olduğuna kanaat getirir. Bir aslanı, bir boğayı ve bir deveyi öldürmek şartıyla verilecek olan kızı, Kan Turalı bu şartları gerçekleştirerek alır. Evlendikleri gece kafirlerin saldırısına uğrar ve savaşırlar. Savaş devam ederken Selcen Hatun eşini arar, bulamaz. Bulduğu yerde de yardım eder. Selcen Hatun’un düşmanı yendiği için övüneceğini düşünen Kan Turalı, Selcen’i öldürmeye karar verir. Ok çekerler; ancak Selcen, okunun başındaki demiri çıkartmıştır. Selcen’i böylece deneyen Kan Turalı ve Selcen, yurtlarına dönerler.

7- Kazılık Koca Oğlu Yigenek Destanı:
Bayındır Han’ın İç Oğuz beylerini sohbete çağırdığı bir gün, aralarından Kazılık Koca denilen bir bey, Bayındır Han’dan akın ister. İzin alınır, Kazılık Koca yararlı ihtiyarlarla birlikte Karadeniz kenarındaki bir kaleye gider. Kalenin Tekfuru, Kazılık Koca’yı haklar ve esir alır. On altı yıl esir kalan Kazılık Koca’nın on altı yaşına gelmiş olan oğlu Yigene, Bayındır Han’a giderek babasını kurtarmaya gideceğini söyler. Yanına yirmi dört sancak beyini de alır. Yola çıkmadan gördüğü rüyada Dede Korkut’tan öğütler alan Yigenek, Allah’a sığınıp dualar ederek tekfuru yener. Babasını kurtarır.

8- Basat’ın Tepegözü Öldürdüğü Destanı:
Basat, Aruz Koca’nın Oğuzlar’ın göçü sırasında düşürülüp bir aslan tarafından büyütülen oğludur. Aruz’un çobanı, Oğuzlar’ın yaylaya göç ettikleri sırada bir peri kızıyla çiftleşir. Bir yıl sonra bir gözü tepesinde olan bir yaratık doğar. Peri kızı, Tepegöz’ü (çobandan olan çocuğu) Oğuzların içine salar. Aruz Bey, Bayındır Han’dan Basat’la birlikte büyütmek için Tepegöz’ü ister. Tepegöz, çocukların kulaklarını, burunlarını yer; adamları yiyerek öldürür. Basat’ın kardeşi Kıyan Selçuk da Tepegöz yüzünden ölmüştür. Basat gider, kardeşi tüm Oğuzlar uğruna Tepegöz ile savaşır. Önce gözünü yok eder; sonra da onu öldürür.

9- Begil Oğlu Emre’nin Destanı:
Bayındır Han, Gürcistan’dan haraç olarak bir kılıç, bir çomak, bir at geldiğini görünce üzülür. Bunların yiğitlere, beylere vermek için az olduğunu söyler. Dede Korkut, bu üç haracın da bir yiğide verilmesi yönünde ona akıl verir. Begil, bunları kabul eder. Haraçları alan Begil, Gürcistan sınırına yerleşir. Oğuz’a geldiğinde Kazan Bey’in Begil’e avda hünerli olduğunu; ancak bu hünerin ata bağlı olduğunu söylemesi üzerine darılır. Oğuzlara başkaldırışından onu ancak karısı döndürür ve ava çıkmasını söyler. Av sırasında sağ uyluğunu kıran Begil, bunu bir süre saklar. Açıklaması üzerine bunu fırsat bilen düşmanlar ve Oğuz üstüne yürür. Begil oğlu Emre direnir. Allah ona kırk er gücü verir, böylece kafirler yenilir.

10- Uşun Koca Oğlu Segrek Destanı:
Uşun Koca adında birinin Eğrek ve Segrek adında iki oğlu vardır. Eğrek, bir gün beyleri çiğneyip Kazan Bey’in karşısına gelir, oturur. Ters Uzamış adında bir bey ona baş kesmediğini, kan dökmediğini, aç doyurmadığını, burada ne aradığını sorar. Eğrek, baş kesmenin, kan dökmenin hüner olduğunu öğrenince Kazan Han’dan akın diler. Kazan Han, kabul eder; üç yüz er verip gönderir. Bu akın sırasında esir düşer. Kardeşi Segrek, onu kurtarmaya gider. Kafirler, Eğrek kardeşini tanımadığı için bir tuzak kurmak isterler. Segrek’in bir deli olduğunu, yoldan geçenlerin ekmeğine el uzattığını, bunun üstüne yürürse onu serbest bırakacaklarını söylerler. Eğrek gidince bu kişinin kardeşi olduğunu anlar. Kafirleri yenerler. Yurtlarına dönerler.

11- Salur Kazan’ın Tuksak Olup Oğlu Uruz’un Çıkardığı Destanı:
Trabzon Tekfuru Salur Kazan’a bir şahin gönderir. Salur Kazan şahincibaşına haber vererek ava çıkacağını söyler. Av sırasında şahin, Toman’ın Kalesine iner. Şahinin arkasından gittiği sırada Salur Kazan’ın uykusu gelir, yedi gün uyur. Toman, Salur Kazan’ın Oğuz beyi olduğunu öğrenince onu esir alır. Toman’ın eşinin isteği üzerine esir edildiği kuyudan çıkarılan Salur Kazan’dan kafirleri övmesi istenir, ama o övmez. Kardeşi ve oğlu olduğu için de öldürülemez. Oğlu Uruz, Salur Kazan’ı kurtarmaya gelir. Kazan ile oğlu savaştırılır ve Uruz babasını yaralar. Tam bu sırada Kazan Bey Uruz’a babası olduğunu açıklar. Uruz, babasının elini öper, yurtlarına dönerler.

12- İç Oğuz Dış Oğuz’un Asi Olup Beyrek’in Öldüğü Destanı:
Kazan üç yılda bir İç ve Dış Oğuz beylerini toplar, helalini alır, nesi var nesi yoksa yağmalatırdı. Yine azan’ın evini yağmalattığı bir zaman Dış Oğuz beyleri gelmez, İç Oğuz beyleri yağma eder. Bunun üzerine Dış Oğuz beyleri Kazan’a düşman olur. Kılbaş adında bir bey Dış Oğuz beylerinden Aruz’un evine gider ve Dış Oğuz beylerinin Kazan Han’a kin beslediğini öğrenir. Kılbaş gittikten sonra Dış Oğuz beyleri yemin eder, Beyrek’in bu yemine katılmasını yoksa öldürüleceğini söylerler. Beyrek, kabul etmez, ancak Dış Oğuz beyleri de Beyrek’e kıyamaz. Aruz Bey, Beyrek’in sağ uyluğunu keser. Beyrek öleceğini anlayınca Kazan Han’a kanını yerde bırakmamasını vasiyet eder. Kazan Bey bunun üzerine İç Oğuz beylerini toplayara Aruz’un evini yağmalar, kendisini öldürür. Kazan, Dış Oğuz beylerini affeder.