Necil Kazım Akses

(İstanbul 1908 - 16 Şubat 1999).
Türk Beşleri diye adlandırılan ve çağdaş Türk müziğinin kurucusu sayılan ilk kuşak bestecilerden.

Yapıtlarında halk müziği ve klasik Türk müziği motiflerini çoksesli müzik tekniğiyle birleştirmeye çalışmıştır. Küçük yaşta keman ve viyolonsel öğrenmeye başlayan Akses, Darülelhan’da Cemal Reşit Rey’den armoni dersleri aldı. 1931’de Viyana Devlet Müzik ve Görsel Sanatlar Akademisinin kompozisyon, 1934’te de Prag Devlet Konservatuvarinın ileri kompozisyon bölümlerini bitirdi. Joseph Marx, Josef Suk ve Alois Haba gibi müzikçilerin öğrencisi oldu. Ankara Musiki Muallim Mektebi’ne öğretmen olarak atandı. Türkiye’ye çağrılan Paul Hindemith’le birlikte, bir konservatuvar kurulması için yapılan hazırlık çalışmalarına katıldı. 1948’de Ankara Devlet Konservatuvan müdürü, 1949’da güzel sanatlar genel müdürü, 1958’de Devlet Operası genel müdürü oldu. Yurtdışmda çeşitli nişanlarla ödüllendirilen Akses 1971’de devlet sanatçısı seçildi.

Akses’in Orkestra İçin Konçerto (1976-77), Itrî’nin Neva Kâr’ı Üzerine Scherzo (1970), Bir Divandan Gazel (1976) gibi yapıtlarında klasik Türk müziğine duyduğu yoğun ilginin etkileri belirgindir.

Bestelerinde temel ritim ve ezgiler sürerken başka çalgı gruplarının farklı tempolarla müziğe katıldığı sık karşılaşılan özelliklerdendir. Klasik Türk müziği makamlarını, halk müziğinin ritmik ve melodik elemanlarını yoğun bir orkestralama ve sağlam bir biçim duygusu ile kullanır. Başlıca yapıtları arasında Beş Piyano Parçası (1930), Flüt Piyano Sonatı (1933), Minyatürler (1936), Timur adlı bir opera (1956; tamamlanmamıştır), Senfonik Destan (1973), Viyola Konçertosu (1977), çeşitli sahne müzikleri, Ankara Kalesi (1942) adlı bir senfonik şiir, 50. Yıl Marşı ve dört senfoni (1966, 1978, 1980, 1983-84), Atatürk Diyor ki (büyük koro, çocuklar korosu, tenor solo ve org için retorik senfoni, 1988) vardır.