Thyateira Hakkında Yapılan Arkeolojik Ve Epigrafik Çalışmalar

Hristiyanlık tarihini saptamaya yönelik çalışmalar daha çok Batı Anadolu ve Akdeniz bölgelerimizin arkeolojisine dolaylı da olsa ciddi katkı sağlamışlardır. Bu kapsamda Akhisar, özellikle 18. yüzyıldan itibaren amacı genelde Hristiyanlık tarihi, kısmen de arkeoloji ve epigrafi kapsamında incelemelerde bulunan seyyahların ziyaret ettiği bir yerleşim olmuştur. Bu ilk incelemeleri yapanlar arasında Chishull, Arundell, Allom, Christmas, Fellows, Fontrier ve Buresch’den söz etmek mümkündür. Bunlardan, bazı kuşkular olmakla birlikte özellikle görsel açıdan en önemlisi Thomas Allom’un resimleridir. Allom’un, 1836-1838 yılları arasında Anadolu gezileri esnasında diğer merkezlerin yanı sıra Thyateira hakkında yaptıkları Robert Walsh’ın iki ciltlik eserinde yayınlanmıştır. Avrupalı bu araştırmacıların dışında, ünlü Türk gezgini Evliya Çelebi de 1670 yılında Akhisar’a gelmiş olup çalışmasında ayrıntılı bilgiler vermektedir. Ayrıca Kiepert’in 1890 tarihli haritasının VIII. paftasında Thyateira ve çevresi de gösterilmektedir.
Thyateira’da ilk olarak 1962 yılında Prof.Dr.Yusuf Boysal başkanlığında “Tepe Mezarlığı” denilen ören yerinde sınırlı bir alanda arkeolojik kazılar yapılsa da sonuçları yayınlanmamıştır. 1968 yılında arkeolog Rüstem Duyuran tarafından yine “Tepe Mezarlığı”nda kazı çalışmaları başlatılmış ve 1971 yılına kadar bu çalışmalar devam etmiştir. Duyuran’ın kazıları sırasında Roma ve Bizans dönemlerine tarihlenen bazı mimari kalıntılar açığa çıkartılmış, küçük buluntular ele geçmiştir. Son dönem kazıları ise 2011 yılından itibaren Bakanlar Kurulu kararıyla Prof.Dr.Engin Akdeniz başkanlığındaki bir ekip tarafından sürdürülmektedir. Bu kazı, Akhisar Belediye Başkanlığı ile Adnan Menderes Üniversitesi Rektörlüğü ve Manisa Valiliği arasında imzalanan protokol kapsamında ciddi bir bilimsel projedir. Akhisar ve çevresinde epigrafi amaçlı yüzey araştırmaları ise Prof.Dr.Hasan Malay ve Doç.Dr.Cumhur Tanrıver tarafından gerçekleştirilmektedir.