Menisküs nedir?
Menisküs, diz ekleminde yer alan kıkırdağımsı yapıdır. Diz ekleminde iç ve dış Menisküs olarak iki adet menisküs bulunur. Diz eklemi uyluk kemiği alt ucu ile baldır kemiği üst ucu arasında yer alır. Her iki kemiğin eklemi oluşturan kısımları ince bir kıkırdak doku ile kaplıdır. Menisküsler eklemde her iki kemik kıkırdakları arasında yer alırken ligamentlerle alt taraftaki tibial (baldır) eklem yüzeyine ve kapsüle tutunurlar. Menisküsler yarım ay yada C- şeklinde yapılardır. Dizlerin birbirine yakın kısmında yer alan menisküs, iç veya medial menisküs olarak adlandırılırken diz ekleminin dış kesiminde yer alan menisküse de dış yada lateral meniskus denilmektedir.
Menisküslerin görevi nedir?
Diz eklemini oluşturan uyluk kemiği alt ucu yuvarlak bir yapıya sahiptir. Eklemin diğer tarafını oluşturan baldır kemiği ise düz bir yüzeye sahiptir. Meniskusler baldır kemiği üst kısmındaki düz eklem yüzeyi üzerinde kama şeklinde ve yarım ay şekli yapısı ile yuvarlak olan uyluk kemiği alt kısmı eklemine tam uyumu sağlar. Meniskusler yapısı ve konturları sayesinde diz ekleminde yükün eşit dağılımını sağladığı gibi şok absorbe edici özelliği de vardır. Yine mevcut konturları nedeni ile de stabilite sağlamaktadırlar. Diz ekleminde meniskusler, eşit dağıtılan yük sayesinde eklem kıkırdağına da eşit yüklenmeler sağlanarak eklem kireçlenmesi ve kıkırdak aşınmasına karşı koruyucu rol üstlenirler.
Geçmiş dönemlerde meniskus sorunlarında açık operasyonlarla tüm meniskusler çıkarılmakta idi. Bu dönemde meniskusleri çıkarılan hastalarda ileri dönem takiplerinde kıkırdak incelmeleri ve eklem kireçlenmelerinin geliştiği görülmüştür. Bu bilgi de meniskuslerin eklem koruyucu etkilerinin ne denli önemli olduğu göstermektedir.
Menisküs dış kesimlerinde kapsüle tutunduğu %10-15 lik kısmında damarsal kanlanması mevcut olup bu bölgede iyileşme potansiyeli vardır. Menüsküslerin iç kısmında damarlanma olmayıp bu bölgede oluşan yırtıklarda iyileşme potansiyeli olmamaktadır.
Menisküs sorunları nelerdir?
Menisküslerde görülen en önemli sorunlar; menisküs yırtıkları, menisküs kistleri, meniskus dejenerasyonları (yıpranmaları) ve diskoid menisküs olarak sayılabilir. Ortopedi doktoruna diz ağrısı şikayeti ile başvuran hastalar içinde diz meniskus yırtıkları önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle MR raporlarında belirtilen Grade ! veya Grade !! dejenerasyonlar yırtık demek değildir.
Menisküs Yırtıkları nasıl olur?
Diz de zorlanma, burkulma ve dönme gibi kuvvetlerle oluşan meniskus yırtıkları genç hastalarda özellikle sportif aktivitelerde olur. Bir çok menisküs yırtığında dizde aşırı dönme zorlanması yada burkulma gibi bir neden görülür. Genç hastalarda görülen travma sonucu oluşan meniskus yaralanmalarında eşlik eden yaralanma sıklığı yüksektir. Meniskus yırtığı ile beraber ön çapraz bağ yaralanması, kıkırdak yaralanmaları, kemik kontüzyonları görülebilir.
Dejeneratif meniskus yırtıkları ise daha ziyade ileri yaşlarda yada başka nedenle yıpranmış dejenere menüsküslerde görülür. Dejeneratif menisküs yırtığı, basit bir hareketle bile olabilmektedir. Örneğin yerden bir şey almak için çömelme, otobüse binerken, arabadan inerken, düzgün olmayan zeminde yürürken hafif diz açılanmasında menisküs yırtığı oluşabilmektedir. Bu hastalar genelde orta yaş ve üzerindedirler.
Menisküs yırtığının bulguları nelerdir?
Dizde ağrı,
Dizde takılma, atlama sesi,
Dizde şişlik,
Diz hareketlerinde kısıtlılık: dizi tam düzleştirememe yada tam bükememe,
Dizde kilitlenme, menisküs yırtıklarının en sık görülen bulgu ve şikayetleridir.
Menisküs Yırtığı tanısı nasıl koyulur?
Ortopedi uzmanı, hastanın şikayetleri, olayın oluş mekanizması ve dizdeki muayene bulguları ile menisküs yırtığından şüphelenir. Günümüzde en iyi ortopedi doktoru bile menisküs yırtıklarında Diz MR tetkikini görmek istemektedir. Burada amaç; sadece menisküs yırtığı tanısını koymak değil, menisküs yırtığına ek olabilecek diz içi diğer sorunları saptayabilmek, menisküs yırtığı tipi ve yerleşimini değerlendirmektir. MR bilgileri ile meniskus yırtığı hakkında tam bilgi sahibi olan ortopedi doktoru hastası için en iyi olduğunu düşündüğü tedavisini planlayabilir.
Menisküs yırtıkları nasıl tedavi edilmektedir?
Hemen her hastada ilk tedavide buz tatbiki, istirahat, elastik bandaj yada dizlik uygulamasının hastanın ilk şikayetlerinde rahatlamayı sağlayabiliriz.
Menisküs yırtıklarında nihayi tedaviyi belirleyen unsurlar şunlardır:
Menisküs yırtığının travma ile normal menisküs dokusunda mı yoksa dejeneratif yırtık olduğu
Menisküs yırtığının menisküsün hangi bölgesinde olduğu yani menisküs yırtığının menisküsün beslenen % 10-15 lik dış kısmında mı yoksa beslenmeyen iç kısmında mı olduğu
Meniskus yırtığının boyutu
Örneğin meniskusun beslenen dış kesiminde olan birkaç mm lik yırtıklar ilk etapta cerrahi tedavi edilmeyip cerrahi dışı tedavi edilerek takibe alınırlar. Yine ileri dejenerasyonun olduğu ve ileri düzey eklem kireçlenmesi gelişmiş hastalarda menisküs yırtıkları artroskopik olarak tedavi edilmemektedir.

Günümüzde hastalarda aktivite sorunlarına yol açan yaşam kalitesini etkileyen bir sorun olarak görülen meniskus yırtıklarının ana tedavisi artroskopik cerrahi ile yapılmaktadır. Artroskopik cerrahi ile menisküsün beslenmeyen bölgesindeki meniskus yırtıklarında sadece yırtık kesimin artroskopik olarak çıkarılması işlemini uygulamaktayız. Meniskus yırtıklarında artroskopik cerrahi dizin ön tarafında açılan 2-3 adet 0.5 cm lik kesilerle açılan portal dediğimiz deliklerden yapılmaktadır. Portallerden birinden diz içine ilerletilen teleskopik kamera sayesinde diz içi yapılarak büyütülerek monitörde görülmektedir. Diğer portalden girilen cerrahi aletler yardımı ile de operasyon yapılabilmektedir. Artroskopik cerrahide ortopedi doktorunun deneyimli olması önem arz etmektedir. Meniskusun %10-15 lik dış kısmında kanlanan bölgesindeki meniskus yırtıklarının iyileşme potensiyelleri vardır. Meniskus kırmızı bölgesi de denilen bu bölgedeki meniskus yırtıkları dikilerek tedavi edilmektedir. Bu operasyonda teknik bir operasyondur.
Bu operasyondan sonra hastalarımızı aynı gün taburcu edebiliyoruz. Hastalarımız, tercih ederse olarak bir gece hastanede kalabiliyorlar. Hastalarımız ameliyattan sonra ki hafta içerisinde günlük normal yaşamlarına dönebiliyorlar. 1 ay içinde de meniskus yırtığı öncesindeki sportif aktivitelerini yapabiliyorlar.
Genç hastalarda travma ile meniskusun büyük kısmı zedelenmiş ve onarılmayacak durumda ise meniskus allograft transferi operasyonu uygulamaktayız.

Kaynak