ADALETNAME
Kanunları uygulamayan, görevlerini kötüye kullanan yöneticileri yola getirmek için padişahların yayımladıkları olağanüstü hükümler (Adalet fermanı, Adalet hükmü, Adalet emri de denir.)
Bu tür ferman çıkarma geleneği, İran kökenlidir. Selçuklular kanalıyla Osmanlılara geçmiştir.Bir tür padişah fermanı olan adaletnameler olağanüstü durumlarda çıkartılırdı. Merkezi otoritenin sarsıldığı, ülkede karışıklık çıktığı dönemlerde yürürlükteki yasa ve kuralların yeterli olmaması durumunda, hükümdar, halkı korumak için bu yetkisini kullanırdı. Osmanlılarda yasadışı vergileri, rüşveti, angaryayı, yolsuzlukları, tefeciliği engellemek için adaletnameler çıkarıldı. Böylelikle devletin taşradaki yöneticileri de denetim altına alınmış oluyordu.
Bazı padişahlar tahta çıkışlarında da adaletnameler yayımlayarak ülkeyi adalet ve doğrulukla yöneteceklerini duyururlardı. Adaletnameler, taşrada kadılara gönderilirdi. Kadılar, bu fermanları okutarak halka duyurur, şeriyye siciline geçirirlerdi. Kadı, isteyene adaletnamenin bir örneğini vermekle yükümlüydü. Bilinen en eski adaletname, Eflak bölgesiyle ilgili olarak15 Mart 1516
tarihinde çıkarıldı. Bu adaletname sancak beyleriyle voyvodaların reayadan zorla yiyecek almalarını yasaklıyordu. Kaynak:Büyük Larousse
