YAPISAL sıf. Bir şeyin yapısıyla, kuruluşuyla ilgili şey için kullanılır: Yapısal değişiklik. Yapısal bir çözümleme. Tûrkçenin yapısal özellikleri.

—Dilbil. Cümlelerin ya da dilin yapısına ilişkin olan. || Yapısal dilbilim, YAPISALCI- LIK'ın eşanlamlısı.

—Eğit. Yapısal alıştırma, dilsel bir yapıyı, alıştırmanın başlangıcında önerilen tek modele göre kurulan bir dizi cümlede sistemli biçimde kullanmaya dayanan alıştırma.

—Fels. Yapısal nedensellik, bir yapının, kendisini kuran öğeler üzerinde, bu öğelerin yapı içindeki yerlerine göre etkiler yaratması.

—Ger day. Yapısal dayanım eğrisi, homojen ve izotrop olduğu varsayılan belli bir malzeme için, malzemenin dayanımı ya da biçim değiştirebilirliği ile bağdaşan sınır gerilme vektörlerinin uçlarının geometrik yeri. (Bk. ansikl. böl.)

—Jeomorfol. Engebenin, jeolojik yapı tarafından doğrudan belirlenen öğelerine ilişkin. || Yapısal yüzey, üstte bulunan gevrek bir katmanın aşınımıyla açığa çıkmış sert bir katmanın üst bölümünden oluşan yüzey.

—ikt. Yapısal egemenlik, güçlü bir iktisadi yapıdan kaynaklanan ve zayıf yapılı bir ekonomiyi gelişmekten alıkoyarak onu kendi yararına bozan bakışımsız eylemi açıklamak amacıyla François Perroux' nun önerdiği kavram.

—Mant. Yapısal tanım (bir A kavramının, B veC kavramları aracılığıyla yapısal tanımlanması), içinde A kavramı bulunan herhangi bir ifadenin, yalnızca B ve C kavramlarını içeren bir ifade haline getirilebilmesini sağlayan çeviri kuralı.

—Metalürj. Yapısal aşırıergime, alaşımların katılaşmasının incelenmesi sırasında gözlenen alaşım yapısının nedenini açıklamaya yarayan olay; tek başına ısıl aşırı- ergimeyle açıklanamayan yapılar, yapısal aşırıergime olayıyla açıklanır. (Bk. ansikl. böl.)

—Patol. Yapısal kusur, doğuştan gelen önemsiz biçim bozukluğu. (Bk. ansikl. böl.)

—Psikan. ve Psik. Kişiliğin yapısıyla ilgili olan.

—Tip. Yapısal hastalık, kişinin bünyesiyle ilgili olan ve bir dış etken işe karışmadan ortaya çıkan hastalık.

—Yapış. Yapısal yapıştırıcı, bir yapının ayrılmaz bir parçası olan ve çok uzun ömürlü bir yapışma sağlayan yapıştırıcı; gerçekleştirdiği yapışmanın dayanıklılığı en az yapıştırdığı yapının ömrü kadardır. || Yapısal yapıştırma, yapısal bir yapıştırıcı kullanarak gerçekleştirilen yapıştırma işlemi.

—Yerbil. Bir yapının bileşenleri (yapısal öğeler), özellikleri (yapısal tipler, stiller, düzeyler), yerelleşmesi (yapısal kuşak) için kullanılır. (Terim aynı zamanda buna ilişkin jeolojik incelemeyi tanımlamaya yarar [yapısal çözümleme, şema, harita].)

—ANSİKL. Ger. day. Yapısal dayanım eğrisi gerilme vektörü ile bunun etki yaptığı düzlemsel öğenin normalinin oluşturduğu düzlem içine çizilir: böylece, gerilme vektörünün normal ve kesme bileşenlerini taşıyan iki koordinat eksenine göre belirlenir. Yapısal dayanım eğrisi malzemenin sınır mekanik niteliklerini tanımlar ve böylece verilen iç kuvvetlerin etkisinde güvenliğinden emin olunmasını sağlar. Yapısal dayanım eğrisi malzemenin sınır davranışına (kopma, plastik biçim değiştirme) denk düşen bu gerilme halinde elde edilen sınır Mohr dairelerinin zarfı olmasıyla nitelendirilebilir. Zemin mekaniğinde, toz halinde bulunan bir toprak için, yapısal dayanım eğrisinin başlangıç noktasından çıkan iki yarım doğrudan oluştuğu kabul edilir.

—Metalürj. Bir aşırıergime olayının ortaya çıkması, ısıl kökenli ya da alaşımın kimyasal yapısının değişmesine bağlı olabilir. Nitekim kararlı bir rejim oluştuğunda, katı-sıvı arayüzeyinin sıvı tarafında çözünen maddenin dağılımını veren denklemi, basit yayınım yasalarıyla kurmak mümkündür. Oysa denge koşullarında katılaşmanın meydana gelebileceği sıcaklıkla ilgili saymaca bir dağılım eğrisi, alaşımın faz diyagramlarına özgü veriler yardımıyla bu gerçek değişime bağlanabilir. Gerçek sıcaklık ile denge koşullarındaki katılaşma sıcaklığı arasındaki fark, yapısal aşırıergimenin meydana geldiği bölgeyi gösterir. Alaşımların dendritik hücre sıcaklıkları, mikro ve makroayrışmalar, kaynakların katılaşma yapıları yapısal aşırıergime olayıyla açıklanabilir.

—Patol. Yapısal kusurların sıklığı konusunda çeşitli veriler vardır: yaklaşık olarak % 2-3 oranında olduğu söylenebilir Yapısal kusurlar, genetik ve kromozom kökenli, yani kalıtsal olabildikleri gibi (Mongolizm, Tumer sendromu vb.) dış etmenlere bağlı da olabilirler. Yapısal kusurun olabilmesi için, dış etmenlerin gebeliğin üçüncü ayından önce etkili olması gerektiği sanılıyor Çok fazla ve erken etkili olduklarında, çok sayıda ve ağır yapısal kusurlara, hatta bir ucubeliğin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu etmenler çok çeşitlidir: bulaşıcı hastalıklar (kızamıkçık, toksoplaz- moz vb.), kimyasal maddeler (örneğin ta- lidomit), hormonlar, beslenme bozuklukları, X ışınları ya da atom radyasyonları vb.