TALYUM a. (ing. thallium; yun. thallos, filiz, sürgün'den; talyumun tayfında yeşil bir çizgi vardır). Crookes'in 1861’de varlığını belirttiği, Lamy'nin 1862'de metal olarak tek başına elde ettiği, kimi pirit türlerinde bulunan metal. (Simgesi Tl olan kimyasal element.) [Bk. ansikl. böl.]

♦ sıt. Anorg. kim. Talyum I, birdeğerli talyum bileşikleri için kullanılır (örneğin talyum I klorûr). || Talyum III, üçdeğerli talyum bileşiklerine denir (örneğin talyum III sülfat).

—ANSIKL. Anorg. kim. Talyum atom numarası 81, atom kütlesi Tl= 204,3 olan kimyasal bir elementtir. Fiziksel özellikleri bakımından kurşuna çok yaklaşır; kurşun renginde, dövülerek yassılaştırılabilen bir metaldir. Yoğunluğu 11,85 olan talyum, 303,5 °C'ta ergir. Kimyasal özellikleri bakımından alkali metallere benzer. Hava ve suyla temas ettiğinde bozunarak suda çözünen talyum hidroksidi (TIOH) verir; sıcakta halojenler ve kükürtle bileşerek çeşitli asitler ile zehirli tuzlan oluşturur, iki seri talyum bileşiği vardır; talyum hidroksit (TIOH), talyum klorûr (TICI), talyum sülfat (TljSO,,) gibi bileşiklerde talyum birdeğerlidır; bu bileşikler alkali tuzlara benzer; bununla birlikte talyum klorür suda çözünmez. TICI3 ve TI,(S04)3 gibi bileşiklerde talyum üçdeğerlıdir; bunlar, talyum I tuzlarından daha az kararlıdır.
Talyum kimi piritlerden özütlenir. Sülfürik asit üretiminde, Glover kulesinde oluşan çökeleklerin içinde talyum sülfat bulunur Bu sülfat, önce suda çözünmeyen klorûre dönüştürülerek arılaştırılır; sonra da talyum, çinko etkisi ya da elektroliz yoluyla sülfatından indirgenerek ayrılır.
Talyum sülfür, kızılaltı ışınımlar için ışılelektrik fotosellerin yapımında kullanılır. Talyum halojenürler ise kızılaltı ışınları geçiren (40 pm'ye kadar) ince lamellerin, prizmaların ve pencere camlarının yapısına katılır.

—Toksikol. Talyum tuzları içsalgı bezlerini ve özellikle sempatik sinir sistemini bozarak sindirim sisteminde, hareket ve duyu sinirlerinde rahatsızlık yaratır ve davranışta ağır bozukluklara (ansefalopati) ve ikincil bir alopesiye neden olur.