TOLERANS a. (fr. tolĞrance) Başkalarının, kendisinden farklı düşünme ve yaşama biçimleri olmasını kabul eden kimsenin tutumu; hoşgörü, müsamaha: Siz. farklı düşüncelere, hayat tarzlarına tolerans göstermeyi öğrenmelisiniz.

—Bağışıkbil. Bir antijenle ilk temasın yarattığı bağışıklık felcinden ileri gelen ve bazı antijenlere karşı bağışıklık tepkisi yokluğu biçiminde beliren tepkisizlik. (Bk. ansikl. böl.)

—Parac. Gerçek ağırlık ve ayarlarla, yasal ağırlık ve ayarlar arasında, kabul edilebilecek fazla ya da eksik en yüksek fark. (Bk. ansikl. böl.)

—Tarım. Bir gübrenin, içerdiği bir elementin beyan edilen miktarıyla, analiz sonucu bulunan miktarı arasındaki kabul edilebilir fark.

—Teknol. Ölçülen bir değerin doğru sayılabilmesi için içinde bulunması gerektiği, kuramsal bir büyüklüğe göre tanımlanmış aralık. (Bk. ansikl. böl. Mak. san.) || Tolerans vermek, bir kotun toleransını ya da bir parçanın toleranslarını belirlemek.

—ANSİKL. Bağışıkbil. Tolerans olgusu, 1953'te Billingham, Brent ve Medawar tarafından deneysel olarak ispatlanmıştır. Doğumdan hemen sonra başka farelerin alojenik hücreleri şırınga edilen alıcı farelerin, verici farelerden alınan grefleri atamaz, red edemez duruma geldikleri görülmüştür Bir bağışıklık toleransı durumunun indüklenmesi, antijenin yapısına, ya ğunluğuna, organizmaya sokulma yoluna ve konağın genetik karakterlerine bağlıdır. Bağışıklık toleransı, dolaşımda antikor üretiminin yokluğu ile kendini gösterebil diği gibi, hücre aracılığı ile gelişen bağışıklık tepkimesinin yokluğu ile de belırebilir. Bugün kabul edilen varsayım, bazı immünokompetan hücre klonlarının engellenmesi ya da tahribi olasılığıdır.

—Mak. san. Aynı nominal kota sahip iki parçanın birleştirilmesi bir geçme oluşturur. Bu kotların toleranslarının karşılıklı durumlarına göre geçme boşluklu, sıkı ya da belirsiz, yani kimi zaman boşluklu, kimi zaman da sıkı olabilir.
Tolerans standartları, parçaların çeşitli boyutları için, işlevlerine ve istenen işleme duyarlığına bağlı olarak, işleme sırasında nominal ölçü üzerinde kabul edilebilecek hataların değerlerini belirtir. Bu boyutlar 20 °C sıcaklık için geçerlidir. Tolerans bir parçanın boyutunun içinde bulunması gerektiği iki sınır arasındaki fark olduğundan, bu boyutun tanımlanabilmesi için, nominal ölçüye göre bu sınırların belirlenmesi yeterlidir. Tüm toleranslar mikrometre cinsinden ifade edilir. Her biri ayrı bir duyarlık kalitesine denk düşen 16 tolerans öngörülmüştür.
Nominal kot ile maksimum (ya da minimum) sınır arasındaki cebirsel farka sapma adı verilir. Sıfır sapma çizgisi ya da sıfır çizgisi, nominal kota denk düşen çizgidir
.
—Parac. Ayar toleransı, mutlak değer ya da yasal ayarın kesri olarak ifade edilir. Ayar toleransı, ayann kendisi gibi, yani alaşım miktarının kesri olarak tespit edilir. Böylece, örneğin gümüş alaşımlı yasal ayarı 900 milyem ve yasal ağırlığı 25 g olan bir para, 5 milyem fazla ya da eksik bir ayar toleransı, 10 milyem fazla ya da eksik bir ağırlık toleransı ile, 895 ve 905 milyem arasında bir ayara; 24,75 ve 25,25 g arasında bir ağırlığa sahip olacaktır Bu değişiklik sınırları ötesinde paralar makbul sayılmaz, çünkp ya ağırlıklarının yada ayarlarının yüksek ya da düşük olması nedeniyle tolerans dışı kalırlar.