Evangelista TORRICELLI

(1608-1647)
Bü­yük İtalyan matematikçi ve fizikçi

Evangelista Torricelli, havanın basıncını ölçmeye yarayan barometrenin temel çalışma ilkesini bulmuş­tur. Matematik alanında da, özellikle integral hesabı üzerinde önemli çalışmalar yapmıştır. Ünlü İtalyan bilim adamı Galileo Galilei'nin yapıtlarından esinlenerek yazdığı De motu (1641; Hareket Üzerine) adlı kitabı Galileo'nun dikkatini çekmiş, bunun üzerine 1641'de Floransa'ya çağrılmış ve Galileo'nun yaşamı­nın son üç ayında onun yardımcısı ve sekreteri olarak çalışmıştır. Büyük usta öldükten sonra da Floransa Akademisi'nde boşalan matema­tik profesörlüğüne getirilmiştir.

Torricelli barometreyi 1643'te, Galileo'nun önerdiği bir yöntemi uygulayarak keşfetti. 90 cm uzunluğunda ve bir ucu kapalı bir cam tüpü cıvayla doldurdu, daha sonra tüpü ters çevire­rek açık ucu cıva dolu bir kaba daldırdı. Cıvanın tüpten tümüyle akıp gitmediğini, tüpün üst ucunda bir hava boşluğunun (vakum) oluştuğunu gördü. Uzun gözlemler sonucunda, tüpteki cıvanın yüksekliğindeki günlük değişmelerin atmosfer başmandaki değişimlerden kaynaklandığını belirledi. Böy­lece barometrenin çalışma ilkesi ortaya çıkmış oldu.

Torricelli ayrıca, dönerek ilerleyen tekerle­ğin üzerindeki bir noktanın izlediği yolu matematiksel olarak inceledi ve akışkanlar ile fırlatılan cisimlerin hareket özelliklerini araş­tırdı. Bu alanlardaki bulgularını 1644'te Ope­ra geometrica (Geometri Yapıtları) adı altın­da yayımladı.

Toricelli denklemi

İtalyan bilim adamı Evangelista Torricelli tarafından ortaya konulan bir klasik mekanik denklemidir. Hızını artıran ya da azaltan bir cismin son hızının bulunmasında, zamanın (t) hesaba katılmamasıyla oluşturulan denklemdir.
Hızını artıran cisimler için yukarıdaki denklem kullanılırken, azaltan cisimlerin son hızı için;
denklemi kullanılır. Denklemlerde vf son hızı, vi başlangıç hızını, a ivmeyi, Δx ise alınan yolu simgeler.