TROMBOSİT a. (fr. thrombocyte). Hematol.
1. ilikteki megakaryositten türeyen, hafif menekşe rengine boyanabilen, çekirdeksiz, ama sitoplazması bol, azürofil tanecikli küçük (ortalama 2 ila 3 mikron çaplı) kan hücresi. (Eşanl. PULCUK, PLAKET.) [Bk. ansikl. böl.]
2. Trombosit enzimi ya da etmeni, TROMBOPLASRİNOJENAZ’ın eşanlamlısı || Trombosit serisi, bir ana hücreden başlayarak trombosit (kan pulcuğu) oluşumuna kadar geçen değişik hücrelerin tümü. (Bu seride megakar- yoblast, megakaryosit ve trombosit yer alır.) || Trombosit tıkacı, küçük bir damar yaralanmasından sonra kanamayı durduran ilk hemostaz evresi. (Yara küçükse trombositler topaklanarak yarayı tıkar. Tikaç normal olarak 5 dakikadan daha kısa bir sürede oluşur.)
—Ansİkl. Hematol. Trombositler normalde 1 mm3 kanda 150 000 ila 400 000 arasında bulunur. Kandaki ortalama yaşam süresi 8 ila 10 gündür. Hemostazda önemli rol oynar (kılcal damar direncinin sağlanması, trombosit tıkacının oluşması, plazma pıhtılaşması ve pıhtı büzüşmesi). Trombositler doku uyuşması antijenleri bakımından zengindirler ve birkaç kez kan naklinden ya da birkaç gebelikten sonra, trombositlere karşı antikorlar gelişebilir.
Kaynak: Büyük Larousse
Trombosit
Trombosit veya kan pulcukları kan pıhtılarının oluşumunda görev alan hücre parçalarına verilen isimdir. Platelet olarak da adlandırılır. Düşük trombosit seviyeleri veya fonskiyon anormallikleri (disfonksiyon) kanamayı yatkınlaştırırken, yüksek trombosit seviyeleri -çoğunlukla asemptomatik- tromboz (damarda kanın pıhtılaşması) riskini yükseltir.
Trombositler çok sayıda granül ihtiva eden renksiz hücre parçalarıdır. Çapları 1.5-3.0 μm arasında değişir. İnsanlarda eritrositler (alyuvarlar) gibi, anükleer (çekirdeksiz) ve disk şeklindedirler (diskoid).
Trombosit Yapımı
Trombositler kemik iliğinin megakaryosit diye adlandırılan büyük ve multinükleer olan hücrelerinin parçalarından oluşur. Megakaryosit parçaları sistemik dolaşıma girince trombosit.
Başlıca karaciğer tarafından üretilen trombopoietin ( olarak adlandırılırlar. trombopoetin olarak da anılır) hormonu trombosit yapımını uyarır ve çoğalmasını kontrol eder.
Dolaşım
Trombositlerin dolaşımdaki ömrü 9-10 gündür. Daha sonra dalakta ayrıştırılır. Hiposplenizm (dalağın fonksiyonunda azalma veya yok olma) yüksek trombosit sayımlarına, hiperslepnizm (dalağın aktivitesinde anormal artış) düşük trombosit sayımlarına neden olabilir.
Görevi
Trombositler kollajen ile temas ettiklerinde aktive olurlar. Damarın içindeki endotel bir şekilde hasar gördüğünde altındaki kollajen (bağ dokusu) açığa çıkar, aktive olan trombositler kollajene bağlanır. Hasarlı bölge üzerine trombositler kümlenir ve trombotik tıkaç oluştururlar. Bunun (oluşan tıkacın) sonucu olarak da ihtiva ettikleri granüllerin içeriğini ortama boşaltırlar. Ortama boşaltılan bazı maddeler yüzünden trombositler birbirlerine bağlanırlar, yeni gelen trombositler hasarlı yüzeye bağlanmış trombositlere bağlanır. Ayrıca granüllerin içeriği ortama boşaldığında ortaya çıkan serotonin salınımı damar duvarındaki düz kasların kasılmasına neden olarak hasalanmış bölümden kan akımını engeller. Bunun nedeni serotonininin vazokonstrüktör olmasıdır. Ayrıca agregasyon sırasında trombositlerde yüksek oranda bulunan miyozin ve aktin filamentleri kasılarak oluşan tıkacı güçlendirirler. Trombositler plazmada bulunan fibrinojene ilave olarak fibrinojen salgılar. Bunun sonucu olarak pıhtılaşma sırasında daha çok fibrinojen fibrine dönüşürek, daha çok (trombosit ve diğer) kan hücrelerinin tutunacağı fibröz ağ oluşturur.
