SCHÖNBERG (Arnold), avusturyalı besteci (Viyana 1874 - Los Angeles 1951). Keman dersleri almış ve sonradan kayınbiraderi olan A. von Zemlinsky ile besteleme teknikleri üzerinde çalışmış olmakla birlikte, kendi kendini yetiştirmiş sayılmalıdır. VVagner ve Brahms’tan etkilendi; daha ilk yapıtlarında, örneğin Verklârte Nacht (1899, daha sonra iki kez orkestra- ladı: 1917 ve 1943) adlı yaylılar altılısında, Pelleas und Melisande adlı senfonik şiirinde ya da sololar, anlatıcı, korolar ve büyük orkestra için Gurrelleder"de (1900 -1911) VVagner'in çok sık kromatizm kullanmasından esinlendi. 1901-1903 arasında Berlin'de yaşadı, ama çok maddi sıkıntı çekti; sonra Viyana'ya döndü. Yavaş yavaş eksensiz yazıma geçti (op. 10, 2. yaylılar dörtlüsü, 1908). Bu özgür eksensiz dönemin başlıca yapıtları: Orkestra için beş parça (1909), Asma bahçeler kitabı (1909), Piyano için üç parça (op. 11,1909) ve Ervvartung’ adlı monodram (op. 17, 1909; ilk kez 1924'te sahnelendi). İlk resimlerini de, yine bu yıllarda yaptı. Bunları 1910'da Münih'teki Blaue Reiter'de sergiledi. 1911’de Harmonielehre (Armoni dersleri) adlı kitabını yazdı. Öğrencilerinden Anton von VVebern ve Alban Berg ile yakın dostluk kurdu. Üçü birden, üçüncü Viyana okulunun "üçlü” temelini oluşturdular. Ayrıca ressam Kandinsky, Klee ve Kokoschka ile de arkadaştı. Ses ve küçük bir çalgı topluluğu için 21 şarkılık Pierrot" lunaire (1912) adlı melodramıyla tüm dünyanın dikkatini çekti. Burada, özel bir teknikle, insan sesinde şaşırtıcı tını değişiklikleri elde etmiştir (Sprechgesang). 1912-1921 arasındaki dönem Birinci Dünya savaşı tarafından belirlenmiştir. Schönberg'in Avusturya hükümetince silah altına alındığı bu yıllarda besteledikleri az tanınmıştır: Die glückliche Hand (dram, 1913; 1924'te sahnelendi), orkestra eşlik- li Dört lied (1916), Die Jakobsleiter (oratoryo, yarım kalmıştır, 1922). Yine bu yıllarda, öğrenci çevresi genişledi, Özel müzik icraları derneği'nde programlar hazır
ladı. Yurtaşı J. M Hauer'in yöntemine koşut olarak, kromatik gamın on iki sesinin eşit olarak kullanılmasına dayanan ve “dizisel müzik" olarak nitelenen bir teknik geliştirdi: Piyano için süit (op. 25, 1923), Orkestra için çeşitlemeler (op. 31,1928). Berlin Sanatlar akademisi'nde öğretmenliğe atandı (1925). iki opera üzerinde çalıştı. Biri yarım kaldı: Moses" undAron; öbürü de yayımlanmadı: Der biblische Weg. Naziler iktidara gelince, önce Paris'e sığındı, daha sonra ABD'ye yerleşti. Nevv York ve Boston üniversitelerinde ders verdi. 1936-1944 arasında Kaliforniya Üniversitesi'nde kürsü sahibiydi. Bu dönemde özellikle dizisel yapıtlar besteledi: keman konçertosu (1936), 4. yaylılar dörtlüsü (1936). Bunları, daha az sistematik bir dille yazdığı yapıtlar izledi (Napolöon'a od, 1942) . Son yapıtlarından anlatıcı, koro ve orkestra için Ein Überlebender von Warschau (op. 46, 1947), korolar için Dreimal tausend Jahre (op. 50 a, 1949) ve De profundis (op. 50 b, 1950) anılmalıdır. Son yıllarda Thomas Mann ile davalıydı. (Schönberg, Mann’ı, Doktor Faustus adlı romanında ad belirtmeden kendi besteleme tekniğini açıklamakla suçlamıştı.)
Schönbrunn, Viyana'nın (Avusturya) güney-batı banliyösünde imparatorluk şatosu, 1683'te yanan eski av köşkü, Fischer von Erlach.