SİGARA a. (Orta Amerika yerlilerinin dilinden isp. cigarro).
1. ince kâğıda kıyılmış tütün sarılarak yapılan, kimi zaman ucunda filtresi bulunan ve diğer ucu yakılıp dumanı çekilerek içilen nesne. (Cıga- ra da denir) [Bk. ansikl. böl.)
2. Sigara içmek, sigara tiryakisi olmak. || Sigara kâğıdı, sigara yapmak için tütün sarmaya yarayan ince özel kâğıt. || Sigara kâğıdı gibi, çok ince. || Sigara sarmak, sigara kâğıdına kıyılmış tütün koyup yuvarlayarak sigara biçimine sokmak. || Sigara tablası, kül silkelenen, sigara söndürülen kap, küllük. || Sigara, sigarayı tellendirmek, keyifle, tadını çıkara çıkara sigara içmek: Kıyıdaki banklardan birine oturup birer sigara tellendirdiler.

—Ask. Asker sigarası, Türk silahlı kuvvetlerinde erbaş ve erlere yiyecek istihkakları içerisinde, devletçe ücretsiz olarak verilen sigara. (1977’den sonra erbaş ve erlerin sigara istihkakı kaldırıldı.) [Er sigarası da denir.] || Silahlı kuvvetler sigarası, subay, astsubay, Harp okulu ve Askeri yüksekokul öğrencileri ile askeri memurlara satılmak üzere Tekel fabrikalarında yaptırılan sigara. (Bu sigara yalnızca askeri kantinlerde satılır.)

—Eczc. 7ibbi sigara, ince şeritler halinde kesilmiş, kurutulmuş, silindir şeklinde sıkıştırılmış ve özel bir kâğıda sarılmış bitki yapraklarından yapılan preparat. (içerdiği etken maddeler yanma sonucu serbest hale geçer ve inhalasyon suretiyle alınır. Daha çok astımda rahatlatıcı etki gösteren cinsleri hazırlanır [okaliptüs, tatula vb. sigaraları]. Kâfur ve mentol gibi çok uçucu ilaçlann saklandığı küçük silindirler de bu isimle anılır)

—Mutt. Sigara böreği — BÖREK.

—Tüt. Sigara verimi, bir kilogram kuru yaprak tütünden elde edilen sigara sayısı.

—ANSİKL. Sigara 1830'a doğru ortaya çıktı, ama tütünün şimdiki gibi tüketim biçimi XX. yüzyıl'ın ilk çeyreğinde başladı. Dünya üretimi 4 300 milyar sigara dolayındadır. Sigara sanayisi çok yoğun bir karakter gösterir. Bu yoğunluk, firmalar bakımından olduğu kadar (devlet ya da şirket tekelleri ya da çok uluslu şirketler) fabrikalar bakımından da güçludür (son zamanlarda fabrikaların yıllık üretim kapasitesi 50 milyar sigaranın üstündedir). Bu yoğunlaşma hareketi çok gelişmiş bir makineleşmenin sonucudur. Bir el işi yapım evresinden sonra (saatle 150 sigara), ilk sigara doldurma makinesiyle (1875) saatte 3 500 sigara sarılmaya başlandı. Çok geçmeden bunu sarma makineleri izledi (1881). Bu sistemde ince kıyılmış tütün yuvarlak ince bir fitil gibi uzayıp giderken altındaki kâğıtla sarılarak belli uzunlukta kesilir Böylece çok daha hızlı bir yapım sağlanır. Teknolojideki ilerlemeler ve kalite kontrolü, sevk ve idaredeki otomatikleşme, dakikada 4 000-5 000 sigara yapma olanağı vermiştir. Bu sigaralar homojen görünüş, dolgu düzgünlükleri ve üstün kaliteleriyle belirgindir.
Sigaralar değişik biçim ve boyutlarda yapılır. Fakat çoğunlukla kesitleri yuvarlaktır. Sigaralardaki gelişme, boylarının uzamasına karşılık çaplarının küçülmesi şeklinde olmaktadır Birçok marka boy olarak 85 mm'yi kabullenmiştir. Son yıllarda 100 filtreli sigara yapma makinesi -120 mm boyunda sigaralar da piyasaya çıkarılmıştır.
Bazı istisnalar dışında, sigara yapımında kullanılan tütünler, çeşitli üretim bölgelerinden gelen değişik tütünlerin bir harmanıdır, içim bakımından geleneksel olarak sigaralar koyu ve açık renkli diye iki gruba aynlır. Koyu renkli sigaraların yapımında kullanılan tütünler gölgede kurutulup mayalanmaya bırakılmış tütünlerdir. Açık renkli sigaralarda kullanılan tütünlerse kurutma hangarlarında sıcak hava ile kurutulan tütünlerdir. Açık renkli sigara tütünleri (amerikan tipi) özel soslarla kokulandırılır.
Sigara tiryakiliğine karşı açılan kampanya- lann etkisiyle üreticiler şimdi düşük oranda katran ve nikotin içeren sigaralar yapmaya başlamışlardır. Bu gelişme filtreli sigaranın yaygınlaşmasına yol açmıştır. Halen filtreli sigara üretimi dünya üretiminin % 60'ı dolayındadır. Türkiye'de sigara yapımı devlet tekelindedir ve Tekel idaresi’nce yönetilir.

• Türkiye'de sigaranın fabrikasyon olarak üretimi, 1884'te verilen bir ayrıcalıkla kurulan Reji idaresi'yle başladı ve Reji'ye verilen bu tekel hakkı Cumhuriyet’in kuruluşuna kadar sürdü. 13 haziran 1933'te yapılan bir anlaşmayla Reji'nin bütün mal varlığı, hak ve görevleri devlete geçti; 2 şubat 1925 tarihli ve 558 sayılı yasayla da sigara yapımı ve satım işlerinin (ve tütüne ilişkin tüm işler) devletçe yapılması esası kabul edildi. 1938’de 3437 sayılı Tütün ve tütün inhisarı kanunu, 1969‘da da 1177 sayılı Tütün ve tütün tekeli kanunu yürürlüğe girdi. 1986'ya kadar devlete ait olan sigara üretim ve dışalım tekeli, 28 mayıs 1986 günlü ve 3291 sayılı yasayla 1177 sayılı yasada yapılan değişiklikle kaldırılarak serbest bırakıldı. Böylece; yerli vs yabancı özel kesime de Türkiye’de sigara fabrikalan kurma ve sigara dışalımı yapma hakları tanınmış oldu. 1989'da, zaman zaman değişmekle birlikte Türkiye'de satılan başlıca sigaralar şunlardı: Silahlı kuvvetler Birinci, Bafra (filtreli ve filtresiz), Meltem (filtreli), Hanımeli (filtreli), Sipahi (filtreli), Maltepe (filtreli: uzun ve kısa), Samsun (filtreli: uzun ve kısa), Tokat (filtreli), Bitlis (filtreli ve filtresiz), Yenice (filtresiz), 2000 (filtreli uzun), Samsun 216 (filtreli), Samsun gold (»reli uzun), Best (»reli kısa). Bunlardan yalnızca Best özel sektör ürünüdür.
Türkiye'de, 1991 yılında, sigara talebi 76 6001 iken 72 100 ton (67 800 t filtreli, 4 3001 filtresiz) sigara üretildi; 343,5 milyar TL değerinde (1988 fiyatlarıyla) 13 800 ton sigara dışalımı yapıldı.