PLEBİSİT
a. (fr. plâbiscite).
1. iktidara gelen bir kişinin, yurttaşlarda, kendisine güven bildirimi isteme yöntemi; bu güven yoklaması, halkoylamasına sunulan bir metne “evet" ya da "hayır" yanıtının verilmesi biçiminde gerçekleşir. (Bk. ansikl. böl. Anayas. huk.)
2. İsviçre'de referandum kurumuna verilen ad.

—Rom. tar. Pleb meclisince kabul edilmesi nedeniyle, başlangıçta yalnız plebler için bir değer taşıyan bir tür Roma yasası. (Bk. ansikl. böl.)

—Uluslarar. huk. Bir halkın, bağlanmak istediği devleti seçmesine yarayan halkoylaması. (Bk. ansikl. böl.)

—ANSİKL. Anayas huk. Fransız devrimi'nden sonra yapılan bazı hukuk işlemlerinin özellikle anayasaların (1793, 1795, 1799, 1802 ya da 1804) halk tarafından kabul edilmesi eylemine, daha sonraki yıllarda tarihçiler “plebisit" adını verdiler. Daha sonra, özellikle İkinci imparatorluk döneminde Fransa'da bu sözcük bugünkü anlamını almaya başladı. Louis Napolâon Bonaparte birtakım eylem ve işlemlerini bu yolla halka kabul ettirme yolunu tuttu: 2 aralık 1851 hükümet darbesi, imparatorluğun yeniden kurulması (21/22 kasım 1852) ve bir dizi liberal reformlar (8 mayıs 1870). Böylece plebisit, otoriter rejimlerin (demokratik sezarcılıklar, faşizmler) elinde bir araç durumuna geldi .“Plebisit" sözcüğü, XX. yy.'da "referandum" kavramının karşıtı olarak tanımlanmaya başladı. Referandumdan farklı olarak artık burada, bir yasa metninin oylanmasından çok, böyle bir metin aracılığıyla belli bir kişinin (yönetici durumuna gelmiş insanın) konumunun benimsenmesi ya da benimsenmemesi sözkonusudur. Bu yüzdendir ki, Fransa'da V. Cumhuriyet döneminde general de Gaulle'ûn uygulattığı referandumlardan, "plebisit-referandum" diye söz edilir. Aynı şekilde, devlet başkanlarının giderek artan bir oranda doğrudan doğruya halk tarafından seçilmesi yöntemi de, bir plebisit niteliği kazanmaya başladı.

—Rom. tar. Plebisit, önce curiatus, ardından centuriatus halk meclisleri tarafından kabul edilen /ax’in karşısında yer alır. Başlangıçta corıcilia plebislerde (yasal niteliği olmayan pleb toplantılan) bir pleb tribunusunun önerisi üzerine oylanıp kabul edilen ve yalnız plebler için değer taşıyan bir metindi. Uzun bir savaşım sonunda plebler, lex Hortensia (İ.ö. 287) ile plebisitlerin yasalarla bir tutulmasını ve plebler gibi particiusa da uygulanmasını kabul ettirdiler IV. yy.'dan itibaren başlıca yasalar, plebisit biçiminde yapıldı. Marius" tan başlayarak plebisit, gözü yükseklerde olanlar için, Senato'nun vermediği büyük komutanlıkların halk tarafından verilmesini sağlamak aracı durumuna geldi. Son plebisitler, imparatorluk’un başlangıç döneminin (İ.S. I. yy.) tarihini taşımaktadır.

—Uluslar, huk. Fransız devrimi'nden sonra 1792-1793 yıllarında benimsenen plebisit yöntemi, uluslararası hukuku ilgilendiren anlamıyla Napolöon III 1860'tan sonra Vittorio Emanuele II (Emilia, Toscana, Nice, Savoia vb.) tarafından, daha sonra da Versailles antlaşması çerçevesinde (Slesvig, Yukarı Silezya, Saarland vb.) yeniden uygulamaya kondu. Bu bağlamda plebisit, toprak devredilmesi için başvurulması zorunlu bir yöntem olarak ortaya çıktı. Ancak bunun yerine başka onay yöntemlerinin uygulanması, örneğin bir meclisin ya da temsilcilik niteliği olan bir siyasal kurulun buna karar verebilmesi de mümkündür. 1946 ve 1958 transız anayasaları, toprağın bir başka ülkeye devredilmesi değişimi ya da eklenmesi durumlarında plebisiti zorunlu saydılar. Birleşmiş milletler örgütü de bu ilkeyi benimsedi ve bunun usulüne uygun biçimde uygulanmasını üstlendi. BMO 1970'ten bu yana, yalnız sömürgecilikten çıkma durumlarında bu yönteme gidilebileceğini kabul etmektedir (Komor adaları, İspanyol Sahrası, Doğu Timor, Cibuti, vb.).