MAHMUDE a. (ar. mahmude).
1. Huni biçiminde soluk sarı çiçekli, beyaz sütlü, tırmanıcı çokyıllık otsu bitki. (Eşanl. BİNGÛZÖTU.) [Bil. a. Convolvulus scammonia; sarmaşıkgiller familyası.]
2. Bu bitkinin kökü ve bu köklerden elde edilen kurutulmuş özsu. (Bk. ansikl. böl.)

—ANSİKL Mahmude Suriye, Kuzey Irak ve Anadolu’da oldukça yaygın bir bitkidir. Köklerinden ya çizilerek ya da parçalanıp sıkılarak elde edilen özsu güneşte kurutulur. Birinci şekilde elde edilen saf mahmude, İkincisine ikinci kalite mahmude denir. Mahmude esmerden siyaha kadar değişen renkte hafif kokulu ve özel lezzetli parçalar halindedir Eskiden Anadolu, Suriye ve Irak’ta elde edilirdi. Ticarette İzmir mahmudesi ve Halep mahmudesi olmak üzere iki tip mahmude bulunurdu. OsmanlI imparatorluğu zamanında önemli bir dışsatım maddesiydi. (1857 yılında yalnız İngiltere’ye 9 419 kg mahmude kökü satıldığı kayıtlıdır. Bu dönemde yıllık saf mahmude üretimi 400 kg kadardı.) Günümüzde Türkiye’de üretim yapılmamakta, onun yerine Avrupa’dan ithal edilen mekşika mahmudesi (And dağlarında yetişen ipomoea orizabensis türünün kökleri) "mahmude kökü” adıyla satılmaktadır.
Mahmude, bileşiminde nişasta, zamk, şekerler ve etkili madde olarak bir reçine bulunan ve bağırsaklarda müshil etkisi yapan bir maddedir. Müshil olarak dahilen günde 0,30-0,60 g’lık haplar halinde alınarak kullanılmaktadır.