MİZAN a. (ar. mizan). Esk.
1. Terazi, tartı.
2. Ölçü, ölçüt: "Takdir etmek için elimizde kati bir mizanımız yoktur" (F. Köprülü).
3. Akıl, idrak: Mizana sığmak.
4. Bir kimseyi mizana çekmek, bir kimseden hesap sormak.

—Din. Kıyamet gününde günah ve sevapların tartılacağına inanılan terazi. (Bk. ansikl. böl.) || Yevm ül-mizan, kıyamet günü.

—Esk. fiz. Mizan-ûl-harare, termometre. || Mizan-ül hava, barometre. || Mizan-ül -matar, yağışölçer. || Mizan-ür-rih, rüzgârın hızını ölçen alet, || Mizan-ür-rutube, nemölçer.

—Esk. gökbil. Terazi burcu.

—Esk. mat. SAĞLAMA'nın eşanlamlısı.

—Hat. Mizan ül-hat - SÜLÜS.

—Mil. muhs. Mizan ayarlama, muhasebe- leştirilen verilere, yanlışlara ve unutmalara karşı bir satır ekleyerek bir iktisadi hesabı denkleştirmeyi amaçlayan işlem.

—Muhs. Bir ana hesabın bölümlerini oluşturan bütün hesapların hareket ve bakiyelerini özetleyen (müşteriler bakiyesi, teslimatçılar bakiyesi) ya da hesap yılı sonu tanzim kayıtlarının geçirilmesinden önce (genel bilanço) ya da sonra (envanter bilançosu) büyük defterde açılan bütün hesapların hareket ve bakiyelerini gösteren süreli çizelge. || Aylık mizan - AYLIK' DURUM

—Saatç. Çarkın ve balansın yalpalama ya da merkezleme kusurlarını denetlemeye ve ortaya çıkarmaya yarayan 8 biçiminde alet.

—ANSİKL Bu inanç, eski Batı, Doğu, Uzakdoğu, Mezopotamya ve Mısır'daki çoktanrılı dinlerden sonra musevilik ve hıristiyanlıkta da yer aldı. Kuranda tekil olarak adalet anlamında geçer: "Allah, kitabı ve adaleti (bilhakkı velmizan) doğru olarak bildirendir” (XLII, 17). Ancak, Kuran’ da çoğul olarak (mevazin) kullanıldığı ayetlerde sözcük, kıyamet gününde günah ve sevapların tartılacağı terazi anlamında kullanılır: 1 'O gün amelleri tartmak sabittir. Her kimin terazileri ağır gelirse felah bulanlar onlar olacaktır” (VII, 8). "Her kimin terazileri hafif gelirse onlar da ayetlerimize inkâr suretiyle zulmettiklerinden dolayı kendilerini ziyana sokacaklardır" (VII, 9). Yine Kuranda başka iki ayette şöyle denir: “Biz kıyamet günü için öyle bir doğruluk terazisi koyacağız ki, hiç kimse hiçbir haksızlığa uğrayamayacak. Bir iş, hardal tanesi ağırlığında da olsa getirip onu da tartacağız. Bizim hesap görmemiz yeter” (XXI, 47): "Artık kimin iyilikleri ağır gelirse, onlar umduklarını bulacak, korkulardan kurtulacaklardır. Kimin iyilikleri az, kötülükleri ağır gelirse onlar kendilerine yazık edenlerdir: cehennemde sonsuza dek kalıcıdırlar" (XXIII, 102 -103).