Halay nedir?
Türk halk danslarından biridir. Daha çok Sıvsa ve Erzurum yöresinde oynanır. Bir çeşit ağır «bar» karakterini taşır. Halay oynayanlar kol kola tutunurlar, en başta bulunan oyuncunun elinde bir mendil vardır, bu oyuncu diğerlerini idare eder.Halaylar bölge halkının özelliğine, eşlik eden çalgılara, halayın çıkış sebebine, oynanış şekline ve ezgilere göre değişik isim alır.
Halay daha çok davul, zurna eşliğinde bazı yörelerde ise davul, zurna olmadan, oyuncuların söylediği ezgilerle de oynanır. Ege bölgesindeki halaylar saz ve diğer çalgı aletleriyle çekilir. Bazı halaylar da def, darbuka ve klarnet eşliğinde oynanır. Sadece erkekler veya yalnız kadınlar tarafından oynanan halaylar olduğu gibi, kadın erkek karışık oynananlar da vardır.
Halay oynayanlar bölgenin özelliğine göre mahalli kıyafetler giyerler. Genellikle erkekler poşu, yazma, işlik, şal, kuşak, çepken, gömlek, şalvar yemeni veya çarık; kadınlar ise, yazma, fes, başörtü, üç etek, şalvar, kuşak, çarık veya yemeni giyerler. Halaylar bir, iki ve üç bölümlü olabilir. Çoğunda sona doğru hızı arttırılır. Halayı idare eden başta bulunan halay başıdır. Buna "baş çeken" ve "sıra başı" gibi isimler verilir.
Bunun en büyük yardımcısı sondaki oyuncudur. İkisi de ellerinde değişik şekillerde salladıkları mendillerle oyunun ritmine yön verirler. Diğer oyuncular, birbirlerinin küçük parmaklarından tutup, kol kola girerek veya kollarını birbirlerinin omuzlarına atarak oynarlar.Bitlis’in çarşıda atlas, nare, kevenki; Adana’nın, acem, avşar; Ağrı’nın basso; Bingöl’ün koçeri; Van’ın tümer ağası; Karadeniz bölgesi halayları ile Silifke’nin yoğurdu memleketimizin en çok oynanan halaylardır. Elazığ’ın da çayda çırası meşhurdur.
Tek bölümlü halaylar: Tek melodiyle hızlanarak oynanırlar.Ancak aynı melodinin ağır olarak devam ettiği halaylarda vardır.
İki bölümlü halaylar: Bunlarda iki melodi ve iki ayrı ritim vardır. Ağır başlayan birinci bölüme ağırlama denir. Ağırlama kısmı oturaklı ve gösterişli olur. Genellikle "hoplatma", "yelleme", "yeldirme", "sıktırma", "yürütme" adlarını alır.
Üç bölümlü halaylar: Bu halaylarda 3 melodi ve 3 ritim vardır. Ancak bazen 2 melodi ,3 ritim olabilir. Çoğunlukla "ağırlama" ile başlar "yürütme" ile devam eder, "hoplatma" ile sona erer.
Dört bölümlü halaylar: Bu halaylarda genellikle 4 melodi, 4 ritim bulunur. Her bölümün ayrı adları vardır. Oyun yavaştan başlar gittikçe hızlanır ve son bölümde en hızlı noktaya ulaşır. İlk bölüm "ağırlama" ile başlar, "yanlamaya" geçer "oynatmayla" hızlanır, ""hoplatma" ile son bulur.
Son düzenleyen Safi; 9 Kasım 2016 16:59
"İnşallah"derse Yakaran..."İnşa" eder YARADAN.
