Arama

Halay Nedir?

Güncelleme: 9 Kasım 2016 Gösterim: 7.533 Cevap: 6
SUNU - avatarı
SUNU
Ziyaretçi
2 Haziran 2010       Mesaj #1
SUNU - avatarı
Ziyaretçi

HALAY

Ad:  halay.jpg
Gösterim: 2345
Boyut:  37.4 KB

a. (alay'dan). Folk. Toplu halde çeşitli biçimlerde bağlı dizi oluşturularak, sözlü ya da sözsüz ezgiler eşliğinde oynanan halk oyunlarının genel adı. (Bk. ansikl. böl.)
Sponsorlu Bağlantılar
  • Halay başı - HALAYBAŞİ.
  • Halay çekmek, halay türü bir halk oyunu oynamak.
  • Halay faslı, belli bir sıra izlenerek art arda çalınan ya da söylenen, aynı makamda halay ezgileri.
  • Halay havası, halay oyunlarına eşlik eden sözlü ya da sözsüz ezgi. (Bazı yörelerde yalnızca türkülü halay ezgileri için kullanılır.) Hatay tepmek, horadaki gibi ayakları yere vurarak halay çekmek.
  • Halay tutmak, halay çekmek üzere bağlı dizi oluşturmak.
  • Hataya durmak, halay oynamak üzere dizilmek.
  • Kadın halayı, yalnızca kadınların oynadığı halay.
  • Omuz halayı, oyuncuların birbirlerini omuzlarından tutarak oyna dıkları halay.
  • Tepeli halay, oyuncuların omuzlarına bir başka kişiyi alarak oynadıkları halay. (Erkekler tarafından oynanır.)
—ANSİKL. Halay, Anadolu’nun birçok yöresinde, özellikle iç ve G.-D. Anadolu’da yaygın bir halk oyunu türüdür. Bir topluluk dansı, disiplinli bir dizi oyunudur. En az beş kişi tarafından oynanır. Bununla birlikte daha az kişiyle oynanan halay oyunları da vardır. Eşlik çalgıları, yörelere göre farklılıklar göstermekle birlikte, genellikle davul zurnadır. Kadınlar bazı yörelerde türkü söyleyiptef çalarak halay oynarlar. Halay yalnız erkekler, yalnız kadınlar ya da kadın erkek birlikte oynanır.

Halaylar bağımlı oyunlardır. Oyuncular halaybaşi"nın komutuna uyarak hareket ederler. Halaya çoğunlukla bağlı diziyle başlanır. Oyuncular birbirlerinin küçük parmaklarından tutarak, kol kola girerek ya da omuzlarından tutarak diziyi oluştururlar. Bazı halaylarda bu diziliş bir süre sonra değişir, bazılarındaysa oyunun sonuna değin sürer.

Halaylar, tek bölümlü halaylar, iki bölümlü halaylar ve üç bölümlü halaylar olmak üzere üçe ayrılır. Tek bölümlü halaylar, oyunun başından sonuna değin aynı melodi, ritim ve figürlerle oynanan halaylardır. Bunlarda oyun ilerledikçe yalnızca ezginin hızında bir artış olur, bunun dışında başladığı biçimiyle sürdürülür, iki bölümlü halaylar iki melodi, iki ritim ve iki ayrı oynama biçimi olan halaylardır. Ağırlama adı verilen ilk bölümde, ayaklar oynamadan sağa sola kıvrılışlar ve ufak yıkılışlarla oyuna başlanır. Melodi ağır bir tempodadır. Çoğunlukla oyuncular kapalı dizi oluştururlar. Halaybaşının mendil sallayarak verdiği komutla ikinci Dölüme geçilir.

Eşlik çalgıları birinciyle uyumlu ama daha hareketli ikinci bir ezgiye başlar, oyunun figürleri hızlanır. Birinciyle ikinci bölüm bütünüyle birbirinden farklı iki ayrı oyun gibidir, ikinci bölüme yörelere göre yelleme, hoplatma, sıktırma, gibi adlar verilir. Üç bölümlü halaylarda ise üç ayrı ezgi, üç ayrı ritim ve farklı figürler yer alır. Ağırlama ve hoplatma bölümlerinin arasında kimi yörelerde yanlama, kimilerindeyse ortalama adı verilen hareketli bir bölüm bulunur. Yanlama adı bu bölümde oyuncuların birbirlerinin üzerine abanarak yana doğru tüm bedenleriyle eğilmelerinden kaynaklanmaktadır.

Anadolu'da eşlik türkülerinin ya da figürlerin kaynaklandığı olay, yer ya da kişilerin adını taşıyan yüzlerce halay adı saptanmıştır. Halaylar düğün, nişan, kına gecesi, dini ya da resmi bayramlar nedeniyle düzenlenen törenler, askere uğurlama vb. toplu halde yapılan her türlü eğlentide oynanır. Halay giysisi yörelere göre farklılıklar gösterirse de genellikle erkeklerde poşu, yazma, işlik, şal kuşak, cepken, gömlek, şalvar, yemeni ya da çarıktan; kadınlarda ise kefiye, yazma vb. başörtüsü, fistan (üçetek), iç donu, şalvar, kuşak ve ayakkabıdan (çarık,yemeni) oluşur.

Kaynak: Büyük Larousse


Son düzenleyen Safi; 9 Kasım 2016 17:31
X-Sözlük Konusu: ne demek anlamı tanımı.
_Yağmur_ - avatarı
_Yağmur_
VIP VIP Üye
25 Kasım 2010       Mesaj #2
_Yağmur_ - avatarı
VIP VIP Üye

Halay


Halay, Türkiye'nin Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu ve Çukurova bölgesinde oynanan halk oyunlarının genel ismidir. Bu bölgelerde oynanan halaylar arasında büyük farklılıklar vardır. O yüzden üçe ayrılır:
Sponsorlu Bağlantılar
  • Çukurova (Güney) halayları: Adana ile Antep arasında oynanan halaylardır.
  • Doğu halayları: Antepin doğusunda kalan bölgeler genelde aynı karakteriste sahiptir.
  • Bozkır halayları: İç Anadolu bozkırlarında oynanan halay oyunlarıdır.
Halay, toplu halde yan yana dizilerek bir çember oluşturmak suretiyle oynanır. Dansçılar, küçük parmaklarıyla birbirlerine tutunurlar. Grubun en başında bulunan lider, açıkta olan eliyle mendil sallar. Dans yavaş adımlarla başlar, bir süre sonra hızlanır. Halay adımları genelde ayak figürlerine dayanır. Bu bölgelerde her ilin kendine has halay oyunları derlenmiştir. Halay, davul ve zurna ile çalınan müzikler eşliğinde oynanır.

Son düzenleyen Safi; 9 Kasım 2016 04:05
"İnşallah"derse Yakaran..."İnşa" eder YARADAN.
Mavi Peri - avatarı
Mavi Peri
Ziyaretçi
8 Haziran 2012       Mesaj #3
Mavi Peri - avatarı
Ziyaretçi
Halay
El ele tutuşarak, kol kola girerek ya da omuzlardan tutarak yan yana dizilen oyuncular tarafından oynanan halk oyunu. Genellikle Orta Anadolu'da, davul zurna eşliğinde oynanır. Düğün, asker uğurlama ve karşılama gibi günlerin vazgeçilmez oyunudur.


MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Son düzenleyen Safi; 9 Kasım 2016 16:53
Heulwen - avatarı
Heulwen
VIP VIP Üye
6 Kasım 2013       Mesaj #4
Heulwen - avatarı
VIP VIP Üye
Halay
Halk kültüründe
Halay, Türk ve Altay halk kültüründe tören dansıdır. Alay olarak da söylenir. Kökleri milattan önceki dönemlere ve hatta tarihöncesi çağlara uzanan bir oyundur. Al kültü ile ilişkilidir. Yaşamın enerjisini, döngüsünü, dayanışmayı, hareketi, durup devam etmeyi ve ritmi içerir. Al (Hal) sözcüğünün ateşle yani yaşamsal enerjiyle bağlı olması bu oyuna verilen önemi göstermektedir. İlkel biçiminin adı Allı veya Yallı olarak bilinir. Kobustan adlı bölgede kayalara çizilen eski çağlara ait resimlerde bu oyunun resmedildiği görülmektedir. Elley (Allay) adlı ilk ata ile de bağlantılı görünmektedir. Yakutlar bu dansa Ohokay derler.

Azeri kültüründe "Yallı"
Yallı, Azerbaycan halk sanatında çok geniş yer tutan mitolojik kaynaklı bir oyundur. Kobustan kayalarında, milattan önceki dönemlere ait; el ele verip dans eden ve bağrışan kalabalık görüntülerinin çizimleri vardır. Oynayanlar, kainatın ebedî döngüsünü, hareketliliğini ve dinamizmini sembolize eden mistik bir daire boyunca sıkı bir şekilde dizilirler. Oyunun ilerleyen kısımlarında kaçışırlar ve beklenmedik bir zamanda yere uzanıp yalar gibi yaparlar. Bunların hepsinin kendi içinde anlamları vardır. Aslında "yallı" oyunlarının eski inançlardaki Ulu Ana bütününden kopma Al/Hal ruhuyla bağlılığı da, "Yallı" adında göze çarpmaktadır.

Etimoloji
(Al/Hal) kökünden türemiştir. Topluluk ve ateş anlamları içerir. Moğolca Halah fiili serbest bırakmak, rahatlatmak manalarına gelir. Mançuca Hala fiili de aynı içeriği ihtiva eder.
Son düzenleyen Safi; 9 Kasım 2016 04:06
ahmetseydi - avatarı
ahmetseydi
VIP Je Taime
27 Şubat 2016       Mesaj #5
ahmetseydi - avatarı
VIP Je Taime

AĞIR HALAY


a. Ağır devinımlı, halay türü bir halk oyunu ve eşlik ezgisine verilen ad. (Elazığ ve çevresinde yaygın olan bu oyun, daha çok yaşlılarca oynanır. Ağırlama, üç ayak hoplatma bölümlerinden oluşur. Bölümler beş, dört, iki zamanlı ritmik yapıdadır.)

MsXLabs & Büyük L.
Son düzenleyen Safi; 9 Kasım 2016 04:06
ѕнσω мυѕт gσ ση ツ
_Yağmur_ - avatarı
_Yağmur_
VIP VIP Üye
15 Mart 2016       Mesaj #6
_Yağmur_ - avatarı
VIP VIP Üye

Halay nedir?


Türk halk danslarından biridir. Daha çok Sıvsa ve Erzurum yöresinde oynanır. Bir çeşit ağır «bar» karakterini taşır. Halay oynayanlar kol kola tutunurlar, en başta bulunan oyuncunun elinde bir mendil vardır, bu oyuncu diğerlerini idare eder.Halaylar bölge halkının özelliğine, eşlik eden çalgılara, halayın çıkış sebebine, oynanış şekline ve ezgilere göre değişik isim alır.

Halay daha çok davul, zurna eşliğinde bazı yörelerde ise davul, zurna olmadan, oyuncuların söylediği ezgilerle de oynanır. Ege bölgesindeki halaylar saz ve diğer çalgı aletleriyle çekilir. Bazı halaylar da def, darbuka ve klarnet eşliğinde oynanır. Sadece erkekler veya yalnız kadınlar tarafından oynanan halaylar olduğu gibi, kadın erkek karışık oynananlar da vardır.

Halay oynayanlar bölgenin özelliğine göre mahalli kıyafetler giyerler. Genellikle erkekler poşu, yazma, işlik, şal, kuşak, çepken, gömlek, şalvar yemeni veya çarık; kadınlar ise, yazma, fes, başörtü, üç etek, şalvar, kuşak, çarık veya yemeni giyerler. Halaylar bir, iki ve üç bölümlü olabilir. Çoğunda sona doğru hızı arttırılır. Halayı idare eden başta bulunan halay başıdır. Buna "baş çeken" ve "sıra başı" gibi isimler verilir.

Bunun en büyük yardımcısı sondaki oyuncudur. İkisi de ellerinde değişik şekillerde salladıkları mendillerle oyunun ritmine yön verirler. Diğer oyuncular, birbirlerinin küçük parmaklarından tutup, kol kola girerek veya kollarını birbirlerinin omuzlarına atarak oynarlar.Bitlis’in çarşıda atlas, nare, kevenki; Adana’nın, acem, avşar; Ağrı’nın basso; Bingöl’ün koçeri; Van’ın tümer ağası; Karadeniz bölgesi halayları ile Silifke’nin yoğurdu memleketimizin en çok oynanan halaylardır. Elazığ’ın da çayda çırası meşhurdur.

Tek bölümlü halaylar:
Tek melodiyle hızlanarak oynanırlar.Ancak aynı melodinin ağır olarak devam ettiği halaylarda vardır.

İki bölümlü halaylar: Bunlarda iki melodi ve iki ayrı ritim vardır. Ağır başlayan birinci bölüme ağırlama denir. Ağırlama kısmı oturaklı ve gösterişli olur. Genellikle "hoplatma", "yelleme", "yeldirme", "sıktırma", "yürütme" adlarını alır.

Üç bölümlü halaylar:
Bu halaylarda 3 melodi ve 3 ritim vardır. Ancak bazen 2 melodi ,3 ritim olabilir. Çoğunlukla "ağırlama" ile başlar "yürütme" ile devam eder, "hoplatma" ile sona erer.

Dört bölümlü halaylar: Bu halaylarda genellikle 4 melodi, 4 ritim bulunur. Her bölümün ayrı adları vardır. Oyun yavaştan başlar gittikçe hızlanır ve son bölümde en hızlı noktaya ulaşır. İlk bölüm "ağırlama" ile başlar, "yanlamaya" geçer "oynatmayla" hızlanır, ""hoplatma" ile s
on bulur.

Son düzenleyen Safi; 9 Kasım 2016 16:59
"İnşallah"derse Yakaran..."İnşa" eder YARADAN.
Safi - avatarı
Safi
SMD MiSiM
9 Kasım 2016       Mesaj #7
Safi - avatarı
SMD MiSiM

HALAYBAŞI


a. Folk. Halay türü halk oyunlarında dizinin sağ başında bulunan ve elindeki mendil yardımıyla oyunu yöneten kişiye verilen ad. (Bazı yörelerde başadur, başçeken, sırabaşı da denir.)

—ANSİKL Halaybaşı, oyunu çok iyi bilen ve çevrede saygınlığı olan kişilerden seçilir. Oyuncuların tümü halaybaşının elindeki mendil aracılığıyla verdiği komutlara uymak zorundadır. Melodi ya da ritmin değişmesi, figürlerin yinelenme sayısı, oyunun hangi hızla oynanacağı halaybaşının komutlarıyla belirlenir. Oyun sırasında halaybaşı bir bölümü oynatmadan bir başka bölüme geçebilir. Dizinin en sonunda bulunan ve pöççük" adı verilen oyuncunun görevi halaybaşının verdiği komutların anlaşılıp anlaşılmadığını denetlemek ve elinde taşıdığı mendil yardımıyla halaybaşına bildirmektir. Halaybaşının hemen yanında ikinci denen ve halaybaşılığa aday olan bir oyuncu bulunur. Halaybaşıyla pöççük arasındakilere kelle ya da sıra oyuncuları denir.


Kaynak: Büyük Larousse
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Son düzenleyen Safi; 9 Kasım 2016 17:22
SİLENTİUM EST AURUM

Benzer Konular

8 Kasım 2016 / Misafir Cevaplanmış
6 Kasım 2013 / Misafir Cevaplanmış