—Karş. anat. Omurgalılarda, mide, tek kat epitelyumlu mukozasıyla ve içindeki boşluğun, kardiya düzeyinde birdenbire genişlemesiyle daha önde bulunan yemek- borusundan ve yutaktan ayrılır. Bir büzgenkas ya da bir kapakçık bu geçiş yerini belirleyebilir. Mideye özgü tipik salgı bezleri ilk kez sürüngenlerde ortaya çıkar. Bunlardan önce balıklarda ve amfibiyumlarda klorhidrik asit ve başta proteaz ve lipaz olmak üzere çeşitli enzimler salgılayan yalın salgı bez hücreleri bulunur. Mideden bağırsağa geçiş mide kapısında gerçekleşmekte olup, burası genellikle bir büzgenkas ya da kapakçıkla belirlenir ve bağırsak epitelyumu mide epitelyumundan hücrelerin tepesinde bulunan küçük villuslarla ayrılır. Memelilerde, mide bezleri üç tiptir: etçillerle primatlarda bulunmayan, kısa kardiya bezleri; basit tüpçük- ler halinde dizili, ana hücreleri zimojen ve kenar hücreleri daha iri olup, bir klorhidrik asit öncüsü salgılayan fundus bezleri; dallanmış tüpçükler şeklindeki mide kapısı bezleri. Kuşlarda, mide iki parça halindedir; bezsi bir ön keseyi (bezli mide), mukozası ileri derecede keratinleşmiş kaslı bir mide (katı) izler. Taneciklerle beslenen kuşların besinleri depoladıkları kursak bir yemekborusu cebidir Gevişgeti- renlerde, yalnız şirden bölümü mide sayılır; diğer üç mide parçası: börkenek, işkembe ve kırkbayır, yemekborusundaki- ne benzeyen çok katlı bir epitelyumla kaplıdır.
Omurgasızlarda, sindirim kanalının yeteri kadar farklılaştığı her durumda, mukozasında sindirim bezleri ya da hücreleri olan her genişlemeye mide adı verilir, fakat kuşkusuz şubeler arasında hiçbir benzerlik yoktur. Solucan ya da sülüklerde olduğu gibi, mide işlevine sahip olmayan bölgelere de mide denildiği olur. Bilindiği kadarıyla omurgasızlar arasında gerçek mide ancak yumuşakçalarda, eklembacaklılarda, denizyıldızlarında ve gömleklilerde bulunur.

—Cerr. Genişletilmiş mide ameliyatı, midenin tümüyle birlikte komşu lenf ve hücre dokularının çıkarılmasıdır; yalnız mide kanserlerinde uygulanır. Tam mide ameliyatı, çevredeki dokulara dokunmadan midenin tümüyle çıkarılmasıdır. Kısmi mide ameliyatı, midenin bir bölümünün çıkarılmasıdır; mide ve onikiparmak bağırsağı ülserlerinin tedavisinde uygulanır. Bu ameliyatta hemen her zaman mide kapısı da birlikte çıkarılır. Mide-bağırsak kanalının devamlılığını sağlamak üzere mide, ya onikiparmak bağırsağı ile ağızlaştırılır (gastro-duodenostomi ya da Pöan aıneliyatı) ya da midenin kalan parçası incebağırsakla birleştirilir (ağızlaştırmanın yöntemine göre Polya ya da Finsterer ameliyatları).

—Fizyol. İnsanda mide özsuyunun salgılanan miktarı alınan besinlere göre değişir (günde ortalama 1,5 litre). Mide özsuyu renksiz, az akıcı, 1,001 ila 1,01 yoğunlukta, çok basit (pH=1-1,5 arası) bir sıvıdır; % 1 ila 3 klorhidrik asit içerir. Bundan başka klorür (Na, K, Ca) ya da fosfat (Ca, Mg, Fe) halinde madensel maddeler ve iki enzim taşır. Bu enzimlerden biri olan pepsin, asit ortamda proteinleri etkileyerek polipeptitlere dönüştürür; İkincisi labferment'tır, mide özsuyunun sütü pıhtılaştırmasını sağlar.