Kapitalizm ve Kapitalist Ekonomi

Kapitalizm
Serbest piyasalar mükemmel olmayabilir ama muhtemelen ekonomiyi organize etmek için en iyi yol.

Kapitalizm, kişisel aktörlerin mülkiyete sahip oldukları ve bunu çıkarları doğrultusunda kontrol ettikleri bir ekonomik sistem olarak düşünülür ve arz ve talep, toplumun yararına en uygun olacak şekilde piyasalardaki fiyatları serbestçe belirler.

Kapitalizmin temel özelliği kar etme güdüsüdür. 18. yüzyıl filozofu ve modern ekonominin babası Adam Smith’in dediği gibi: “Kasaptan, hazırlayandan veya pişirenden akşam yemeği beklememizin sebebi onların hayırseverliğinden değil kendi çıkarlarına oluşundandır.” Her iki taraf da gönüllü yapılan alışverişin sonucunda fayda sağlar ama hiçbiri diğer tarafın isteğini yerine getirmeden kendi istediğini elde edemez. Bu rasyonel kişisel çıkar, ekonomik zenginliğe yol açar.

Kapitalist ekonomide, sermaye varlıkları – fabrikalar, madenler ve demiryolları gibi – özel mülk olabilir ve şahıslar tarafından kontrol edilir, işgücü, maaş karşılığı satın alınır, sermaye sahipleri kendi payına düşeni kazanır ve fiyatlar, sermaye ve işgücünü rekabetçi kullanımlar arasında bölüştürür.

Kapitalizm, günümüzde neredeyse bütün ekonomilerin bir biçimde temelini oluşturmasına rağmen, geçtiğimiz yüzyılın büyük kısmında ekonomik düzen açısından iki ana yaklaşımdan biriydi. Diğer yaklaşım olan sosyalizmde, devlet üretim araçlarına sahiptir ve devletin sahip olduğu kuruluşlar, kârdan ziyade toplumsal faydayı maksimize etmeye çalışır.

Kapitalizm Tarihi
Kapitalist sistem, feodal sistemin yıkılmasıyla başlar. Feodalizmin yıkılmasının ardından kapitalizm ortaya çıkmıştır. Daha iyi anlaşılabilmesi için burada feodal sistemi de hatırlamak gerektiğini düşünüyorum.

Hatırlayacak olursanız, feodal sistem de ekonomik anlamda halk, toprakları ellerinde tutan, toprağın sahibi olan soylulara bağlıydı. Feodal sistemde soylunun toprağında üretim yapan halk, kendisine gerektiği kadarını alıp, geri kalanını soyluya vermekle yükümlüydü. Feodal sistemde bir anlamda güç ya da zenginlik tamamen topraktı. 15. yüzyıla gelindiğinde ticaretin gelişmesiyle para hem işlevini hemde önemini büyük ölçüde artırmıştır. Ticaretin gelişmesiyle yıkılmaya başlayan feodal sistem; emeğin satın alınması ve kiralanmasını ortaya çıkarmış, para ve ticaret kapitalist sistemin başlangıcı olmuştur. O halde diyebiliriz ki, artık güç ve zenginliğin ölçütü toprak değil para ve servettir.

Feodal sistemin yıkılmasının ardından İngiltere başta olmak üzere kapitalizm tüm Avrupa’ya, Avrupa’dan da dünyaya yayılmıştır.

Kapitalizmin Özellikleri

Kapitalizmi tanımlayan on tane özellik vardır. Bunlar;

Temel Özellikler;

Özel Mülkiyet (Private Property),
Teşebbüs ve Seçim Özgürlüğü (freedom of enterprise and choice),
Kişisel Çıkar (self-interest),
Rekabet (competition),
Piyasa Mekanizması (market mechanism),
Fiyat (price),
Sınırlı Hükümet (limited goverment).

Ortak Özellikler;

Sermaye Mallarının Yoğun Olarak Kullanılması (extensive use of capital goods),
İşbölümü (division of labor),
Paranın Kullanılması (use of money).

-derlemedir.

MsXLabs Üye Girişi