Siyanokobalamin = B12

• Siyanokobalamin, yaygın olarak B12 vitamini olarak bilinen vitamin. Özellikle hayvansal dokularda bulunur. Sebzelerde bulunmaz, bu yüzden vegan (tamamen bitkisel) beslenen kişilerde zaman zaman B12 vitamini içeren kompleks haplar kullanmaları gerekebilir.
• B12 vitamini anemi hastalığını önlemek için gereklidir, alyuvar üretiminde folik asitin(Bg) düzenlenmesine yardım eder ve demir kullanımına yardımcı olur. Doğru sindirim, besinlerin alınması, protein sentezi, karbonhidrat ve yağ metabolizması için gereklidir.
• İnsan bedeni 5 yıllık B12 vitamini depolayabilir[kaynak belirtilmeli]. B12 vitamini sinir tahribatını önler, doğurganlığı sağlar, hücre oluşumunu ve uzun yaşamasını sağlar, sinir uçlarının normal gelişimini kolaylaştırır, hafızanın güçlenmesine ve öğrenmeye yardım eder.
• Yetersizliği genellikle eksik alımından değil, mide parietal hücrelerinin ”intrinsik faktör” adı verilen glikoproteini sentezleyememesindendir. İntrensek faktör, B12 vitaminine bağlanarak barsaktan emilimini sağlar.

B12 vitamini yapısı

Genellikle hayvanlar ve yüksek yapıda bitkisel organizmalar tarafından sentez edilemeyen, ancak mikroorganizmalarca sentez edilebilen çok önemli bir besin faktörüdür.İlk defa İzole etmek ve elde etmek ancak 1948 yılında mümkün olmuştur.Daha önceleri ekstrensek faktör veya antipernisyözfaktör olarak yaptığı etkisi ile biliniyordu.Kırmızı kristal halde bir maddedir.Mikrogram ile ölçülecek çok ufak miktarları ile etki yapar.Streptomices griseus ile bir fermentasyon ürünü olarak elde edilebilir.Halen en verimli B12 vitamini kaynağı olarak “Propionibacterium Shermanii” kültüründen yararlanılmaktadır. Yapısı oldukça karışık olan B12 vitamininde merkezi yapıyı "corrin” halka sistemi denen bir sistemoluşturur. Hemin yapısına benzeyen bu sistemde, Hem’den farklı olarak pirrol halkalarından ikisi “meten” köprüsü yerine birbirleri ile doğrudan doğruya bağlanmışlardır. Porfirin halkasının ortasında bir kobalt atomu yer almaktadır.Kobalt atomu pirrol halkalarının azot atomlarına koordine haldedir. Kobalt atomu bir koordinat bağıyla değişik türde birnükleotide bağlıdır. Bu madde 5,6-dimetilbenzimidazol rübonükleotitdir.Nükleotidin farkı, yapısında baz olarak benzimidazol bulunmasından ileri gelmektedir. Benzimidazol bir azot atomuyla kobalta bağlanmıştır.Diğer azot atomuyla alfa-N-glikozil bağı aracığıyla riboza bağlanmıştır.Riboz ise 3 numaralı hidroksil gurubuyla fosforik asidle esterleşmiştir.Fosforik asit corrin halkasının D halkasında yer alan propiyonik asit ve ona peptit bağıyla bağlı aminoizopropanol ile esterleşmiş haldedir.

B12 Vitamini Etki ve Fonksiyonları

B12 vitamini koenzimine ihtiyaç gösteren (metilmalonil-Ko-A mutaz) enzimler substratta 1,2 numaralı karbon atomları arasında hidrojen atomunun yer değiştirmesini sağlarlar. Buna karşılık karbon atomundan ayrılan hidrojen atomu yerine karşılıklı olarak hidroksil, karboksil, amino veya alkil gurubu nakledilir. B12 vitamini koenzimi ribonükleozit-5-fosfattan oksijen ayrılması suretiyle ikinci karbon atomunun indirgenmesini sağlar. Koenzim B12 bakterilerde karbon oksijen bağlarının parçalanmasını da gerçekleştirir. Veya D-Alfa - lizin mutaz da olduğu gibi karbon azot bağının parçalanmasını sağlayabilir. B12 vitamininin diğer önemli bir fonksiyonu kobalt atomuna bağlanan 5-Deoksiadenozil gurubu yerine bir metil gurubu girmesiyle meydana gelen metilkobalaminin metil gurubunu başka bir substrata nakletmesidir, örneğin kobalamin N5-metiltetrahidrofolatdan aldığı CH3 gurubunu belirli alıcılara nakleder. Amino asitlerle ilgili bölümde açıklandığı gibi metil alıcısı olarak homosistein metilkobalaminden yararlanmak suretiyle metionine dönüşür. Metilkobalaminden yararlanarak bakteriler, metan ve asetik asit teşekkülünü sağlayabilirler.

B12 Vitaminin Yararları

• Vücuttaki tüm hücrelere gereklidir. Hücreler ne denli hızla çoğalıyorlarsa o kadar fazla B-12 vitaminine gereksinim duyarlar.
• DNA sentezi için şarttır, fakat RNA için şart değil fakat yaralıdır. Bu işlevini folik asitle beraber yürütür.
• Yağ, karbonhidrat ve protein metabolizmalarına etkilidir.
• Demirin vücutta kullanımına etkili olup, kolin, metionin yapılmasına yardımcı olur.
• Sinir hücrelerinin myelin denen kılıfının yapılması ve korunması için gereklidir.
• Kan hücrelerinin yapım ve değişiminde rol alır.
• Beynin belirli konulara odaklanması ve hafıza gücüne etkilidir.
• Besinlerle veya sigara gibi alışkanlıklarla vücuda giren siyanürü etkisiz hale getirir.

B12 Vitaminin Eksikliği

Bu vitaminin eksikliğinde yürüme bozukluğu, kronik yorgunluk, depresyon, sindirim bozuklukları,bayılmalar.mide bulantısı .kusma.fazla gaz çıkarma baş dönmesi, uyku hali, karaciğer büyümesi, göz bozuklukları, halüsinasyonlar, baş ağrıları, dil enfeksiyonu, huzursuzluk, zor nefes alma, hafıza kaybı, sinirsel bozulmalar, kalp çarpıntısı, kansızlık, kulaklarda çınlama, omurilik yıpranması gibi rahatsızlıklar görülebilir. B12 vitamini eksikliği çoğu kez kalın sinir liflerinin miyelin kaybıdır. Bunun bir sonucu olarak birçok insanda dış duyu kaybı fazladır ve şiddetli vakalarda felç olması bile olasıdır. 

Eksikliği normal diyetle pek ortaya çıkmaz. Vücut depoları uzun süre yetecek kadar B12 bulundururlar. Fakat bu vitaminden yoksun diyete uzun zaman devam edenler, barsak sorunları olanlar ile mideden salınan İnterensek Faktör problemlerinde eksiklik meydana gelir. Hayvansal gıda alınmadığında eksiklik çok kolay oluşur. Özellikle tam vejetaryen anne çocuklarında doğumdan itibaren eksiklik arazları ortaya çıkar.
B12 aşağıdaki belirtilerin ortaya çıkmasına katkıda bulunabilir sadece besin eksikliği olmamasına rağmen, B12 vitamini eksikliği, aşağıda listelenen belirtilerden herhangi biri görüldüğünde olası bir temel faktör olarak düşünülmelidir.

• Sinir sistemindeki liflerde hasar oluşur. Bu durum ciddi sorunlara yol açar.
• Pernisiyöz anemi denilen bir kansızlığa yol açar. ( Doğumsal olarak interensek faktör eksikliği olanlar, mide ameliyatı geçirmiş kişiler, bazı barsak parazitleri de B-12 vitamini yeterli alınmasına karşın eksikliği oluşabilir)
• Dilde hassasiyet, şişme, kızarma,kırmızı dil
• Hayal görmeler, depresyon,
• Kuvvetsizlik, adalelerde kasılmalar, ayak taban derisi refleksinin bozulması,
• Sinir iltihaplarına bağlı olarak el ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma şikayetleri oluşur.
• Adet Düzensizliği
• Kalp Çarpıntısı ve Nabız Düşüklüğü

Yetersizlik hali durumu B 12 vitamininde , kanda ancak 100 mİ de 0.02 mikro-gram kadardır. Genellikle yetersizliği sözkonusu değildir. Ancak B 12 vitamininin sindirim yoluyla absorbsiyonunu sağlayan ve mide suyunda bulunan glikoprotein yapısındaki bir maddenin (enterensek faktör) kalıtsal olarak bulunmayışı sonucu insanlarda B 12 vitamini yetersizliği ve bunun sonucu olarak pernisiyöz anemi denen kansızlık hastalığı meydana gelir. Kol ve bacaklarda uyuşma , duyu azalması,ruhsal bunalım ve kasılmalar en belirgin eksiklik belirtisidir.
B 12 vitamini özellikle alyuvarların gelişimi ve olgunlaşması için gereklidir. Hayvansal organizmada koenzim B12 ile ilgili olarak sadece “metil-malonil-Ko-A mutaz"m metilmalonil Ko- A 11ın suksinil Ko- A ya dönüşümü ile ilgili reaksiyonu ortaya çıkarabilmiştir.
İnce barsakta aşın bakteri çoğalması B12 vitaminini emilmeden önce tüketerek eksikliğine neden olabilir.
Özellikle sadece bitkisel kaynaklı besin tüketenlerde,besinlerin saklanması ve pişirilmesindeki aksaklıklarda vitamin kaybı çok olmaktadır. Bu vitamin sadece hayvansal kaynaklı besinlerde bulunmaktadır.

B12 Vitaminin Kaynakları

Hayvansal kaynaklı besinlerle temin edilir. Sakatat denilen hayvan karaciğer, yürek ve böbreğinde bol olarak bulunur. Kırmızı et, tavuk ve balık eti ile yumurta bu vitamin yönünden zengindir. Pişirme işlemi pek zararlı değildir.Dünyanın en sağlıklı Gıdaların B12 kaliteli kaynakları olarak sıralamada Buzağı karaciğer , Sardalya,Somon,Geyik eti,Karides,Kuzu, Süt,Morina,Kalkana benzer yassı balık ,Yoğurt,Sığır eti .Yumurtadır.