B9 Vitamini (Folik Asit)

Folik asit, aminoasit metabolizması ile nükleik asit sentezinde rolü olan ve kansızlığa karşı koruyan B grubu vitaminidir. “Folat” olarak da bilinir. Folik asit , vücutta serbest duruma geçtikten sonra kullanılır. Vitamin metabolizmada etkinlik gösterebilmesi için C vitamini ve niasin koenzimi ( NADP ) yardımı ile aktif şekli olan tetrahidrofolik asite indirgenir.
Folik asit, aminoasit metabolizması ile nükleik asit sentezinde rolü olan ve kansızlığa karşı koruyan B grubu vitaminidir.
Folat olarak da bilinir. Yeşil yapraklı sebzelerde ve özellikle ıspanakta yaygın olarak bulunduğundan bu ad verilmiştir. Çünkü Latincede folum “yaprak” manasındadır. Yaprakta bulunan asit anlamına gelmektedir.
Kimyasal adı pteroil glutamik asit (pga)’tir. çünkü pteridin, para amino benzoik asit (paba) ve anino asitlerden glutamik asit bileşiminden oluşmuştur.

Folik asit, vücutta serbest duruma geçtikten sonra kullanılır. Folik asitin metabolizmada etkinlik gösterebilmesi için C vitamini ve niasin koenzimi ( NADP ) yardımı ile aktif şekli olan tetrahidrofolik asite (THFA) indirgenmesi gerekir.

B9 Vitamininin Özellikleri

• Suda mızrak şeklinde kristallenen portakal sarısı renginde bir katıdır.
• Suda erir. Yüksek sıcaklığa, asit ortama, ışığa ve oksidasyona karşı dayanıksızdır.
• Isıtılmakla erimez, fakat 250 °C'de esmerleşerek bozunur.
• Bazik ve nötr çözeltilerinde ısıya pek dayanıklı değildir.
• Serbest asit hâlinde az, fakat sodyum tuzu hâlinde suda çok çözünür.
• Bir miktar bağırsak bakterileri tarafından da üretilmektedir.
• Karaciğerde bir miktar depo edilir. Depo edilen miktar 6-9 ay kadar eksiklik belirtilerinin çıkmasını engeller.
• Yemeklerin pişirildiği su atılırsa vitamin kaybolur.

B9 Vitamininin Vücuttaki Görevleri

• Alyuvarların oluşumu ve proteinlerin enerjiye dönüştürülmesi için gerekli olan önemli bir vitamindir. Bağışıklık sistemin güçlenmesinde ve çalışmasında gereklidir.
• Bazı aminoasitlerin birbirine dönüşmesini sağlar, asit amino asit metabolizmasında ve protein yapımında görev alır. 
• Folik asidin bazı amino asitlerden aldığı kökler pürin ve primidin sentezinde kullanıldığından DNA ve RNA sentezinde görev alır.
• Sağlıklı bir hamilelik ve bebek için gebelikte alımı hayati önem taşır. Erken doğum riskini azalttır.
• Bebeklerde sinir sistemi ve omuriliğin gelişiminde kilit rol oynar.
• Yüksek seviyeleri damar duvarına zarar vererek plak oluşumuna neden olan, amino asit benzeri homosistein bileşiğinin üretimini ve kullanımını düzenlediğinden kalp hastalıklarına karşı koruyucudur. Homosistein seviyelerini düşürerek depresyonu azaltır.
• Hücre bölünmesi ve yenilenmesinde etkilidir. Özellikle akciğer, kolon, rektum ve serviks (rahim ağzı) kanserini önlemede yardımcıdır.

B9 Vitamini Kaynakları

En zengin kaynaklar; karaciğer ve diğer organ etleri, kırmızı et, alabalık, yumurta, yeşil sebzeler, domates, kuruyemişler, portakal sayılabilir. Meyveler, mısır, maya, kuru baklagiller de folik asit kaynaklarıdır.

Yiyeceklerin, saklama, hazırlama ve pişirme şekillerine çok dikkat edilmelidir. Çünkü yanlış uygulamalar folik asit kaybını artırmaktadır.

Gereksinimi, yetersizliği ve fazlalığında görülen bozukluklar

Folik Asit , karaciğer başta olmak üzere organ etlerinde, yeşil yapraklı sebzelerde, mayada, kuru baklagiller ve turunçgillerde çok bulunur. Günde et, yumurta, kuru baklagil üçlüsünden iki porsiyon, biri yeşil yapraklı olmak üzere sebze ve meyvelerden üç porsiyon, süt veya yoğurttan bir porsiyon alınırsa folik asit ihtiyacı karşılanmış olur.
Yetersizliğinde “megaloblastik anemi”denilen bir tür kansızlık görülür. Bu kansızlıkta akyuvar ve alyuvar sayısı azalır. Özellikle gebelik döneminde yetersiz alınması ciddi sorunlara yol açar. Erken doğum görülür. Bebekte beyin-omurilik hasarları oluşur. Bu nedenle gebelikte doktor kontrolünde ek vitamin alınmalıdır.
Normal beslenmede fazlalığı görülmez, ancak vitamin ilacı şeklinde fazla alınırsa deride kaşıntı, uykusuzluk, sindirim sisteminde bozukluk olur. Gebelikte ise bebeğe zarar verir.