GENETİKLE İLGİLİ BAZI KAVRAMLAR

Mendel'in çalışmalarının ve kalıtımla ilgili yasalarının daha iyi anlaşılması için bazı temel kavramların bilinmesi gerekir.
GEN:
DNA'nın belli bir proteine şifre veren kısmına denir. Ökaryot hücrenin çekirdeği de ve kromozonlar üzerinde bulunur. Yaklaşık 1500 nükleotitten oluşur.
Kalıtsal karakterleri ifade eden genler harflerle ifade edilir. Bir karekter için aynı harfin büyüğü de, küçüğü de kullanılabilir. Örnek; S ve s, A ve b, D ve d gibi.
ALEL GEN:
Bir karakterin kalıtımından sorumlu genlerden her birine alel gen denir. Alel genlerin biri anneden diğeri babadan gelir. Türlerde alel genler ikiden çok olsa bile, bir çok canlıda bunlardan en fazla ikisi bulunur ve karakterin özelliğini ortaya koyar. Alel genlerin kromozomların LOKUS adı verilen karşılıklı bölgelerinde bulunur. Örneğin S sarı bezelye tohumu, s yeşil bezelye tohumu, D uzun boy, d kısa boy gibi... 
HOMOZIGOT:
Bir karakteri kontrol eden anneden ve babadan gelen alel genlerin birbirinin aynısı olması durumudur. (AA, aa, DD, dd gibi) Bir karakter için aynı alelleri taşıyan bireye homozigot denir.
HETEROZİGOT:
Anneden ve babadan gelen, bir karakteri kontrol eden genlerin birbirinden farklı olması durumudur. (Aa, Dd, Bb gibi) Bir karakter için farklı alelleri taşıyan bireye heterozigot denir.
DOMİNANT GEN:
Baskın genlerdir ve büyük harfle ifade edilirler. Bu genler fenotipte etkilerini her zaman gösterirler.
RESESİF GEN:
Çekinik genlerdir ve küçük harfle ifade edilirler. Bu genler heterozigot durumda etkileri gizli kalır ve fenotipte kendilerini gösteremezler. Fenotipte etkilerini gösterebilmeleri için mutlaka homozigot olmaları gerekir.
GENOTİP:
Bir canlının sahip olduğu genlerin tümüne denir.
FENOTİP:
Bir canlının dış görünüşüne denir. Sarı saç, mavi göz, yeşil bezelye gibi. Fenotip, çevre ve genotip etkisiyle ortaya çıkar.
MONOHİBRİT:
Bir canlının BİR karaktere etki eden, heterozigot genleri açısından (Dd) incelenmesidir.
DİHİBRİT:
Bir canlının İKİ karaktere etki eden, heterozigot genleri açısından (Dd, Rr) incelenmesidir.
TRİHİBRİT:
Bir canlının ÜÇ karaktere etki eden, heterozigot genleri açısından (Dd,Rr,Kk) incelenmesidir.
BAĞIMSIZ GEN:
Alel genlerin farklı kromozomlar üzerinde bulunması durumudur.
BAĞLI GEN:
Bir kromozom üzerinde birden fazla genin bulunması durumudur. Gametler oluşurken bağlı genler birlikte kalıtılır.Bağlı genler ancak krosing- overla birbirinden ayrılabilir.

DEVAMI Genetik (Kalıtım Bilimi)