BULAŞ VE ENFEKSİYON

• Esas olarak insandan insana solunum yolu ile bulaşır

- Bulaştırıcı olan tüberküloz şekilleri akciğer ve larinks tüberkülozudur

• İyi kaynatılmamış/pastörize edilmemiş süt ve süt ürünlerinin tüketimi ile bulaşabilir
• Öksürük, aksırık gibi aktiviteler sırasında havaya dağılan sekresyonların sıvı kısmı buharlaşır ve "damlacık çekirdeği" adı verilen küçük solid bir maddeye dönüşür
• Damlacık çekirdekleri saatlerce havada asılı kalabilir
• 1-5pm çapında, içinde 1-3 basil bulunan çekirdekler, solunum yolları savunma mekanizmalarını aşabilirse alveollere ulaşarak TB enfeksiyonunu başlatır
• Partikül filtreli maskeler (FFP2, FFP3, N95) 1-5pm çapındaki damlacık çekirdeklerinin tutulmasında >%90 etkili 

• Ev içi temaslılarda görülme oranı %40-60 arasında değişmektedir

- Nüfus yoğunluğu
- Ailedeki kişi sayısı
- İklim koşulları
- Yaş
- Cinsiyet

• Tüberküloz basili ile enfekte olma riski nelere bağlıdır?

- Bulaştırıcı bir hasta ile karşılaşma süresine (uzun süre yakın temas gerekli)
- Hastanın bulaştırıcılık derecesine (balgam yayması pozitif olgular daha bulaştırıcı)
- Kişinin bağışıklık sistemini etkileyen faktörlere

• Standart ısı ve nemde aeresol TB basilleri

- %60-71'i 3 saat, %48-66'sı 4 saat, %28-32'si 9 saat canlı kalabilmekte
- Havalandırma ve ultraviyole (UV) ışınları

TÜBERKÜLOZ PATOGENEZİ
EVRE 1:Bulaşma, başlangıç (l.hafta)

• Hastaya ait sekresyonlar konakçı savunma mekanizmalarım aşarak alveollere yerleşir

EVRE 2: Enfeksiyon, çoğalma ve yayılma (2-3 hafta)

• Lenfohematojen yolla tüm vücuda yayılarak granülomlar oluşturur
• Kazeöz odaklar fibröz kapsülle çevrilerek tüberkülom oluşturur

EVRE 3: Konakçıda immün yanıtın gelişimi

• Basilin inhalasyonundan 2-3 hafta sonra hücresel immünite gelişir
• 6-8 hafta sonra gecikmiş tip aşırı duyarlılık gelişir
• Tüberkülin cilt testi pozitifleşir
• Primer enfeksiyon evresi tamamlanmış olur

EVRE 4: Likefaksiyon ve hızlı basil çoğalması, yeniden bulaşma

• Likefaksiyon (erime) ile kavite oluşur
• Postprimer tüberküloz, reaktivasyon tüberkülozu gelişir

HASTALIK GELİŞİMİ

• M.Tuberculosis ile enfeksiyondan sonra hastalık gelişme riski %10
• Erişkin TB hastalarının %50'si yayma pozitif akciğer TB dir
• Enfeksiyondan sonra hastalık gelişimi ilk 2 yıl içinde en fazla;

1. Primer enfeksiyonun ilerlemesi (çocuklarda sık)
2. Endojen reaktivasyon (erişkinlerde sık)
3. Eksojen olarak yeniden enfekte olma (reenfeksiyon)

Enfekte olmuş kişilerde TB hastalığı riskini artıran faktörler;

• Cinsiyet (akciğer dışı TB kadınlarda, akciğer TB ise erkeklerde sık)
• Yaş (düşük gelirli ülkelerde erken yaşta, gelişmiş ülkelerde ise yaşlılarda sık)
• Genetik risk faktörleri (HLA tipleri ve kan grupları)
• Sigara (2 kat artırdığı gösterilmiş)
• Kötü sosyoekonomik koşullar
• HIV/AIDS

DEVAMI Tüberküloz (Verem)