Fatih Sultan Mehmet Köprüsü

İstanbul’da, Kavacık ile Hisarüstü arasında, Asya ile Avrupa’yı Boğaziçi Köprüsü’nden sonra ikinci kez bağlayan asma köprü.
Köprü, 3 Temmuz 1988'de zamanın başbakanı Turgut Özal tarafından hizmete açılmıştır.

Yapımına 4 Aralık 1985’te başlanan ve ankraj blokları arasındaki uzunluğu 1.510 m, orta açıklığı 1.090 m, genişliği 39,4 m, denizden yüksekliği 64 m olan Fatih Sultan Mehmet Köprüsü 3 Temmuz 1988’de trafiğe açıldı. Köprünün proje hizmetleri İngiliz Freeman, Fox and Partners firması tarafından yerine getirilmiş, inşaatını ise Japon Ishikawajima Harima Heavy Industries Co. Ltd., Mitsubishi Heavy Industries Ltd. ve Nippon Kokan K. K. adlı şirketlerin oluşturduğu konsorsiyum 125 milyon dolar karşılığında üstlenmiştir.

Fatih Sultan Mehmet Köprüsü projesinin temel özellikleri, taşıyıcı kule temellerinin Boğaz’ın iki yakasındaki yamaçlara oturması, kulelerin tabiiye mesnet düzeyinden başlaması ve tahliyesinin Boğaziçi Köprüsü’ndeki gibi ortotropik, berkitmeli panellerden oluşan aerodinamik enkesitli kapalı kutu biçiminde olmasıdır. Boğaziçi Köprüsü’nden farklı olarak, bu köprünün askı kabloları dikey olarak düzenlenmiştir {bak. Boğaziçi Köprüsü). Bu kablolar çiftli tertiplenmiş olup gerektiğinde bunlardan biri kolayca değiştirilebilecektir.

Fatih Sultan Mehmet Köprüsü’nün kule temelleri 14 m x 18 m boyutunda ve ortalama 6 m yüksekliğindedir. Ama zemin durumuna göre yer yer kademeli olarak proje kotundan 20 m daha derine inilmiştir.

Temellerin üzerinde yüksekliği 14 m’ye varan betonarme kaideler yer almakta ve çelik kuleler bu kaidelerin içine 5 m kadar ankre edilmiş bulunmaktadır.
Köprünün ana bloklarına mesnet oluşturan bu kulelerin yüksekliği, temel betonu üst kotundan başlamak üzere 102,1 m’dir. Kuleler yüksek mukavemetli berkitmeli çelik panellerin birbirlerine bulonlanarak birleştirilmesiyle 8 kademe halinde monte edilmiştir. Boyudan tabanda 5 m x 4 m, tepede ise 3 m x 4 m’dir Düşey kuleler birbirlerine ikişer adet yatay kirişle bağlanmış olup, her birinin içinde bakım hizmetleri için bir asansör yerleştirilmiştir.

Taşıyıcı ana kablolar, her kulenin tepesinde yer alan kablo semeri üzerinden geçmektedir. Bunlar git-gel çekim yöntemi ile yapılmış, her seferinde ve bir doğrultuda 4 tel taşıyan kasnağın özel düzenlemelerle 4 m/sn gibi çok yüksek bir hızda çalışması sağlanmıştır. Her ana kablo, bir ankraj blokundan öbürüne uzanan 32 tane büklüm grubundan, ayrıca tepedeki semerlerle ankraj blokları arasında yer alan 4 tane ek gergi büklümünden oluşmaktadır. Her bir büklümde 504 tane, ek bükümlerde ise 288 ve 264 tane çelik tel vardır. Galvanizli yüksek mukavemetli çelikten olan tellerin çapı 5,38 mm’dir. Ana kablo çapı orta açıklıkta 0,77 m, kenar açıklıklarında ise 0,80 m’dir.

Köprünün her iki ucunda, taşıyıcı ana kablolardan gelen çekme yüklerini kaya zemine aktaran, 50 m x 60 m boyutunda ve 35 m kadar derinlikte birer masif betonarme ankraj bloku yer almaktadır. Ankraj bloklarının içinde kabloların tesbit edildiği birer oda vardır.

Kutu kesitli tabiiye 33,8 m genişliğinde ve 3 m yüksekliğinde olup, her iki yanında konsol olarak dışa taşan 2,80 m eninde birer yaya yolu bulunmaktadır. Dört gidiş, dört de geliş olmak üzere toplam sekiz şeritli tahliyenin aerodinamik biçimi rüzgâr yükünü azaltmaktadır. Tabiiye 62 üniteden oluşmaktadır. Çeşitli uzunluktaki bu üniteler birbirlerine kaynakla birleştirilmiştir. Ağırlıkları 115-230 ton arasında değişen tabiiye üniteleri, denizden palangalar ile yukarı çekilerek yerlerine yerleştirilmiştir.