ARTEMİS

. Yun. mit. Büyük yunan tanrıçalarından biri. Zeus ve Leto’nun kızı, Apollon’un kız kardeşi. Lekesizliği ve el- değmemişliği simgeleyen Artemis, bir yay taşır ve kendisine kötülük yapmak isteyenleri acımadan öldürür. Namusuna göz diken Aktaion’u geyiğe dönüştürerek köpeklerine parçalattı. Bu klasik yunan tanrıçası, doğrudan doğruya, eski Girit mitolojisindeki, kuşların ve yırtıcı hayvanların koruduğu "vahşi hayvanların efendi- si"nden (Potnia theron) türemiştir. Özde avcı olan Artemis’in etekleri yürüyüşünü engellemesin diye yukarıya kıvrıktı. Yay ve sadak taşır, bir dişi geyik ve köpeklerle birlikte dolaşırdı. Tavrida'da, başında bir hilal bulunan bir yıldız tanrıçası biçimindeydi, Efes'te ise, başında bir modius taşıyan, vücudunun alt bölümü örtülü, çok sayıda memesi olan doğulu bir ana-tan- rıça olarak betimlendi. Artemis'e Yunan dünyasının her bölgesinde, gerek Ege adalarında (VII. yy.’ın başından sonra De- los’ta), gerek Asya'da ya da Batı'da (Marsilya, Siracusa) tapınılırdı.
Artemis Ephesia heykeli, Efes'teki, Prytaneion'da bulunmuş (1955), ak mermerden tanrıça heykeli; Güzel Artemis olarak da bilinir. Efes müzesi’nde sergilenen yapıt, Hadrianus dönemi kopyasıdır (İ.S. 117-138). Artemis'in, Anadolu' nun ana tanrıçası ve Phrygialılar'ın Kybe- le'si ile paylaştığı, tüm doğaya ve canlılara egemen olma özellikleri yansıtılmıştır. Bu yüzden Batı’daki Artemis heykellerinden farklıdır. Ayakta ve giyinik olarak betimlenen tanrıçanın başında grifon ve sfenkslerle süslü üç katlı kule, alnında hilal vardır. Boynu dolunay biçiminde bir diskle çevrilidir. Göğsü kaplayan üç sıra yumurta biçimi kabartmalar bereketi,doğurganlığı simgeler. Eteklerine, dörtgen plakalar içinde kutsal hayvanları aslan, keçi, boğa, grifon, sfenks ve Efes kentinin simgesi arılar işlenmiştir. Antik yazarlar, kazılarda bulunamayan ilk Artemis heykelinin tahtadan yapıldığını söylerler.