ATALAY (Besim)

türk dilbilimci, yazar
(Uşak 1882 - Ankara 1965)

Uşak'ta medrese öğrenimi gördü. Din öğrenimini İstanbul'da da sürdürerek icazet aldı (1909). Öğretmenlik, milli eğitim müdürlüğü yaptı. Silifke'de Müdafaayı hukuk ce- miyeti’ni kuranlar arasındaydı; Kurtuluş savaşı'nı destekleme çalışmalarını Uşak'ta sürdürdü.

Ankara'ya giderek Milli eğitim bakanlığı'nda hars (kültür) müdürlüğü yaptı. Bu görevi sırasında halk ağzından söz derleme çalışmasını gerçekleştirdi. 1920'de Kütahya milletvekili olarak girdiği TBMM'de görevini yedi dönem sürdürdü- Türk dil kurumu'nda yönetici olarak çalıştı (1932-1951).

Türkçenin biçimbilgisiyle ilgili incelemeler yayımladı:

• Türk dili kuralları (1931),
• Türkçemizde -men. -man (1940),
• Türk dilinde ekler ve kökler üzerine bir deneme (1942),
• Türkçede kelime yapma yolları (1946).

Türk dilinin tarihsel dönemleriyle ilgili bazı dil yapıtlarını günümüz türkçesine çevirerek bilimsel yayınlarını yaptı;

• Divanü lügat it türk (5 cilt, 1939-1943),
• Et-Tuhfet üz -zekiyye fi T lügat ıt-Türkiyye (1946),
• Müyessiret ül-ulûm (1946) vb.
• Tarikat (Bektaşilik ve edebiyatı, 1921),
• din (Müslümantara öğütler, 1923; Tanrı kitabından namaz türeleri, 1944 vb.)
• konuları üzerinde de durmuş, Kurani türkçeye çevirmiştir (Tanrı kitabı, 1962).