RİO DE JANEIRO
Brezilya'nın ikinci büyük kentidir.

1763'ten 1960'a kadar ülkenin başkenti olan Rio de Janeiro önemli bir limandır. Kısaca Rio adıyla tanınan kent, Atlas Okyanusu'nun batı kıyısında yer alır. Rio'nun kurulduğu yarım ay biçimindeki Guanabara Körfezi neredeyse denizin kıyısında yükselen mavi yeşil tepelerle çevrilidir. Bu tepelerin çoğu deve hörgücüne benzeyen biçimleriyle alışılmamış bir görünüm sergiler. Koni biçimindeki Pâo de Açücar ("kelle şeker") Dağı deniz kıyısından 395 metre yüksekliktedir. Bu dağa teleferikle çıkılabilir. Corcovado ("kambur") adıyla bilinen 705 metre yüksekliğindeki dağın doruğunda Hz. İsa'nın bir heykeli vardır. "Kurtarıcı İsa" adıyla tanınan 29 metre boyundaki bu heykel 1931'de yapılmıştır.

Kıyı tepelerinin ardındaki dağlar tropik ormanlarla örtülüdür. Pek çok küçük adayla dolu olan denizde yoğun gemi ve feribot seferleri yapılmaktadır. Rio ekvatorun güneyinde yer aldığından en soğuk ayı temmuz, en sıcak ayı ise şubattır. İklim nemli ve tropiktir; yağmur mevsimi kasımdan mayısa kadar sürer.

Rio de Janeiro'da yaşayan insanlar karışık kökenlidir; ama büyük bir bölümü, kente ilk yerleşen Avrupalı sömürgeciler olan Portekizliler'in soyundan gelir. Rio de Janeiro'da ilk yerleşim 1565'te gerçekleşti. Üç yıl sonra ise bir ortaçağ kalesi durumuna geldi. Rio'da yaşayan pek çok Siyah vardır. Değişik ırktan insanlar arasında uyumsuzluğa pek rastlanmaz. Konuşulan dil Portekizce'dir.

Rio'da hâlâ sömürge döneminden kalma eski yapılar vardır. Büyük taş duvarlı ve kiremit çatılı eski kiliselerin içleri altın yaldızla bezelidir. Kent merkezinin büyük bir bölümü yeniden yapılmıştır; körfezi çevreleyen kıyıda beyaz gökdelenler yükselir. Brezilya'ya adını veren paubrasil ağacı gibi herdemyeşil ağaçlarla süslü uzun ve geniş caddeler kenti boydan boya geçer ve deniz kıyısı boyunca uzanır. Rıhtımdaki Santos Dumont havalimanı kıyıdaki bir tepenin düzleştirilmesi ve çıkan toprakla denizin doldurulması sonucu yapılmıştır. Kentin uluslararası havalimanı olan Galeao ise körfezdeki bir ada üzerindedir.

Santos Dumont havalimanının güneyinde, gene denizin doldurulmasıyla elde edilen alanın üzerinde ise bir modern sanat müzesi vardır. Özellikle dış turizme yönelik kuruluşlarıyla tanınan Copacabana ve Ipanema banliyöleri daha güneyde, Atlas Okyanusu'na bakan geniş ve kıvrımlı kumsaldadır. Banliyölerin iç ulaşımları ve kent merkeziyle bağlantıları sabah ve akşam saatlerinde tek yön uygulaması yapılan iki geniş yolla gerçekleştirilir. Guanabara Körfezi üzerindeki köprü ile 1979'da açılan metro kentin trafiğini büyük ölçüde rahatlatmaktadır. Rio'nun dünyaca ünlü botanik bahçesinde 30 metre yüksekliğinde palmiye ağaçlan, yaprak çevresi 6 metreye ulaşan nilüferler vardır.

Sâo Paulo'dan sonra Brezilya'daki ikinci büyük sanayi merkezi olan Rio'da giysi, ayakkabı, ilaç, cam, basım, yayımcılık ve gemi sanayileri vardır. Bankacılık ve turizm kentin başlıca gelir kaynaklarıdır. Her yıl düzenlenen Rio Karnavalı'na dünyanın birçok yerinden turist gelir.
Rio de Janeiro'nun nüfusu 5.090.700'dür (1980).