MACARLI ABDULLAH BEY

,
asıl adı Kari Edward Hammerschmidt,
macar kökenli türk bilim adamı
(Viyana 1799 - İstanbul 1874).

Viyana'da hukuk, modern tarım, böcekbilim ve tıp öğrenimi gördü. 1838-1848 arası 10 yıl süren araştırmalarında, dünyada ilk kez bazı eklembacaklılarda asalak olarak yaşayan protozoa (tekhücreli) türlerini saptadı. Viyana ayaklanmasını (1848) izleyen günlerde Macaristan'da askeri hekimlik yaptı. Avusturya’ ya karşı macar devrim eylemlerine katıldığı için OsmanlI devletine sığındı (1849). İstanbul'a gelerek Mektebi tıbbiyei şahane’de (Askeri tıbbiye) ilm ül-hayvanat (zooloji) ve ilm ül-arz ve'l maadin (yerbilimi ve mineraloji) muallim muavini oldu (1850). Ancak, Avusturya hükümetinin baskısı sonunda Şam’da bir askeri hastaneye atandı ve orada müslüman olarak Abdullah adını aldı. Kırım savaşı'na osmanlı ordusunda hekim olarak katıldı (1855).

Savaştan sonra (1856), bir süre Gülhane ve Haydarpaşa askeri hastanelerinde çalıştıktan sonra Tibbiye’de daha önce okuttuğu derslerin muallimliğine getirildi (1862). fibbiye'de Tarih-i tabii numunehanesi'ni (Doğa varlıkları müzesi) kurduğu gibi (1870), Ömer Paşa, Marko Paşa ve Kırımlı Aziz idris Bey’in desteği ile Osmanlı mecruhini askeriye iane cemiyeti adlı bir dernek kurarak Kızılay’ın çekirdeğini oluşturdu. Türkiye'nin yerbilim, mineraloji ve paleontolojisi konularında yaptığı özgün araştırmalarını Avrupa'da yayımladı. Yerbilim, mineraloji ve paleontoloji bilimlerinin türk yükseköğrenim programlarında yer almalarını sağladı. Fenn-i hayvanat-ı tıbbiye (1876) adlı yapıtı Türkiye’de zooloji alanında yazılmış ilk kitap olarak kabul edilir. Yerbilim ve mineralojiyi konu edinen öteki yapıtı ilm ül-arz ve'l maadin (1875) adını taşır.